Zvicra kryeson Indeksin për jetëgjatësi, arsim dhe të ardhura

Këtë vit, Zvicra doli në krye të indeksit me një jetëgjatësi prej 84 vjetësh

Me një rezultat prej 0,962 nga 1,000, Zvicra kryesoi Indeksin e fundit të Zhvillimit Njerëzor të Kombeve të Bashkuara për vitin 2021, një masë që përfshin jetëgjatësinë, arsimin dhe të ardhurat. Indeksi, i krijuar për të parë përtej PBB-së si masë e mirëqenies, u lansua në vitin 1990.

Raporti i fundit i vitit 2021 zbulon se si pabarazitë dhe pasiguria po përforcojnë njëra-tjetrën për të nxitur polarizimin në gjithë botën. Ai gjithashtu tregon se dekada të përparimit në jetëgjatësinë, arsimin dhe prosperitetin ekonomik kanë filluar të zbërthehen që nga pandemia me Covid-19. Gjatë dy vjetëve të fundit rreth 90% e kombeve kanë rrëshqitur prapa, shkruajnë mediat zvicerane, përcjell albinfo.ch.

Këtë vit, Zvicra doli në krye të indeksit me një jetëgjatësi prej 84 vjetësh, një mesatare prej 16.5 vjetësh të shpenzuara në arsim dhe një pagë mesatare prej 66,000 dollarë amerikanë. Sudani i Jugut ishte në skajin tjetër të shkallës me një jetëgjatësi në lindje prej 55, 5.5 vjet në shkollë dhe të ardhura mesatare prej vetëm 768 dollarë amerikanë në vit.

Jetëgjatësia në gjithë botën ishte më e ulët për shkak të pandemisë me Covid-19. Shifrat e fundit tregojnë se jetëgjatësia po rrëshqet në vendin ku ishte në vitin 2016, duke përmbysur një prirje rritëse 30-vjeçare. Për shembull, në SHBA ku rreth 1.2 milionë njerëz kanë vdekur nga Covid-19 (vdekje të tepërta), jetëgjatësia në lindje ka rënë me 1.9 vjet që nga viti 2019, duke rënë 1.7 vjet në 2020 dhe 0.2 vjet të tjera në 2021, përcjell tutje albinfo.ch.

Në Zvicër, jetëgjatësia është rritur me 0.2 vjet krahasuar me 2019-ën pas rënies me 0.7 vjet në 2020-n.

Ndërmjet vitit 1990, kur indeksi u publikua për herë të parë, dhe 2019, indeksi i përgjithshëm global u rrit nga 0,601 në 0,739 (+23%), duke u rritur çdo vit. Midis 2019 dhe 2021 ajo ra në 0.732 (-1%).

Ndërmjet viteve 1990 dhe 2021, vlera e HDI në Zvicër u rrit nga 0,851 në 0,962, një rritje prej 13%. Jetëgjatësia në lindje u rrit me 6.6 vjet, vitet mesatare të shkollimit u rritën me 3.3 vjet dhe GNI për frymë u rrit me 13.2%. Ndikimi i pandemisë e frenoi HDI-në e Zvicrës në vitin 2020. Megjithatë, në vitin 2021 ajo u rikthye, duke u rritur me 0,006, me të njëjtën sasi që ra në vitin 2020, përcjell tutje albinfo.ch.

Zvicra gjithashtu shënoi mirë në indekset plotësuese të HDI. Në indeksin e zhvillimit gjinor, ai shënoi 0,967 në vitin 2021. Ndërsa burrat zviceranë marrin pak më shumë arsim (14,2 kundrejt 13,5 vjet) dhe fitojnë më shumë (79,451 USD kundrejt 54,597 USD), ata jetojnë 3,9 vjet më pak se gratë. Për pabarazinë e HDI, Zvicra shënoi 0,894 në vitin 2021 – pabarazia në jetëgjatësi ishte 3,1%, pabarazia në arsim 2% dhe pabarazia në të ardhura 15,6%. Të njëjtat masa në SHBA ishin 5.9% (jetëgjatësia), 2.7% (arsim) dhe 23.2% (të ardhura). SHBA-të shënuan 0.819 në përgjithësi për pabarazinë e HDI.

Raporti thekson se si shumica e golashënuesve më të mirë u rikthyen në vitin 2021, ndërsa shumica më afër fundit kanë vazhduar të bien. Achim Steiner, një nga autorët e raportit, e përshkroi perspektivën për vitin 2022 si të zymtë për shumë vende afër fundit. Më shumë se 80 vende po përballen me probleme në shlyerjen e borxhit kombëtar. Ne po shohim ndërprerje të thella, fundi i të cilave do të luhet gjatë disa viteve, tha Steiner.

Një temë e mbuluar në raportin e këtij viti është polarizimi. Polarizimi politik dhe social është intensifikuar në të gjithë dhe brenda vendeve, thanë autorët. Rritja e vazhdueshme e shqetësimeve dhe e pasigurisë që nga viti 2012, shumë përpara shpërthimit të Covid-19, po nxit ndjenjat e shqetësimit pothuajse kudo. Kjo dëshmohet nga rritja e publikimeve me pikëpamje negative. Rritja më e madhe është midis botimeve në gjermanisht. Nivelet e besimit janë gjithashtu në rënie të madhe. Globalisht, më pak se 30% e njerëzve mendojnë se shumicës së njerëzve mund t’u besohet, vlera më e ulët e regjistruar.

Është e vështirë të shpjegohet pse pikëpamje të tilla negative bashkëjetojnë me HDI të larta. Një mundësi e përshkruar në raport është perceptimi dhe ndjenja e pasigurisë. Humbja e kontrollit të perceptuar në vend që thjesht të mos e kesh atë në radhë të parë ka pasojat e veta negative. Ai gjithashtu vjen me një tendencë për të identifikuar fajtorët ose keqbërësit, një mosbesim ndaj institucioneve dhe elitave, dhe një izolim më të madh, nacionalizëm dhe mosmarrëveshje sociale. Polarizimi mund të marrë forma të rrezikshme kur grupe të ndryshme veprojnë me grupe krejtësisht të ndryshme faktesh dhe, si rrjedhim, realitete, veçanërisht kur ato realitete janë të lidhura me identitete grupore. Teknologjitë e reja të fuqishme të medias e zmadhojnë më tej ndikimin.

---