Si votimi elektronik në Zvicër u bë një luftë për demokracinë

Pas viteve të testeve dhe bisedimeve, votimi elektronik në Zvicër është në udhëkryq. Qeveria dëshiron ta shtrijë atë në mënyrë radikale, ndërsa një fushatë ndërpartiake dëshiron ta ndalojë atë në gjurmët e saj, albinfo.ch

Nuk është e lehtë të jesh Posta Zvicerane. Së pari, interneti erdhi së bashku dhe njerëzit pushuan së shkruari letra me njëri-tjetrin.

Kohët e fundit, në 2018, PostBus – një kompani filial që operonte me shërbime rajonale të autobusëve – ishte zhytur në skandalin e subvencioneve që çoi në dorëheqjen e drejtorit ekzekutiv të Zyrës Zvicerane.

Më pas, pothuajse dy javë më parë, një e metë e dobësuar u zbulua në sistemin e votimit elektronik të dizajnuar në spanjisht që shërbimi postar po planifikon të hapet në kantone të ndryshme për zgjedhjet parlamentare të këtij viti.

Tani kundërshtimi ndaj projektit të tyre të votimit elektronik është rritur në një nivel tjetër: javën e kaluar, një grup i ekspertëve të teknologjisë dhe politikanëve nga partitë e shumta nisën një fushatë për një nismë të popullit që do të vendoste një moratorium pesëvjeçar mbi  eksperimente të votimin elektronik në Zvicër, albinfo.ch

Nicolas A. Rimoldi, anëtari 24-vjeçar i partisë së re Radikale Liberale nga Luzerni i cili po koordinon fushatën, nuk ndalon kur është fjala për implikimin e organit të financuar nga shteti: 

Posta zvicerane ka trajtuar e- voting gabuar në një mënyrë “jotransparente” dhe “të papërgjegjshme”, thotë ai, “minimizimin e paralajmërimeve dhe rreziqeve” dhe “minimin e besimit”.

Besimi dhe kredibiliteti janë ato që demokracia dhe zgjedhjet kanë të bëjnë: fushata e tij vlerëson se të dyja këto janë dëmtuar nga sistemet e votimit elektronik dhe se është koha për të “bërë përsëri të sigurtë demokracinë zvicerane”, përcjell albinfo.ch

Por pse është e-voting një çështje tani tani? 

Gjyqi i parë i një sistemi të tillë në Zvicër ndodhi në vitin 2003 dhe eksperimentet e ndryshme kantonale (rreth 300 në numërimin e fundit) kanë vazhduar që nga ajo kohë.

Një nga arsyet është se Zvicra ka arritur një pikë në të cilën duket se teknologjia do të rritet. Këshilli Federal, gjithmonë një kampion i votimit elektronik, kërkon që dy të tretat e kantoneve të ofrojnë atë për zgjedhjet këtë tetor (aktualisht vetëm rreth 2% e votuesve zviceranë hedhin votën e tyre në internet).

Natyrisht, kjo nuk është e garantuar: sugjerimi i qeverisë është vetëm një sugjerim dhe kantonet janë të lirë të marrin ose refuzojnë votimin elektronik siç e shohin të arsyeshëm. Por Rimoldi thotë se është koha për të ndalur rrëshqitjen e ngadaltë drejt e-voting në përgjithësi.

“Pas gati dy dekadave, qindra testeve dhe miliona franga, sistemi ende nuk është i drejtë”, thotë ai. “Deri tani, është detyra jonë të ndalim këto zhvillime”.

Statusi dhe aksionet e votimit elektronik në Zvicër, përcjell albinfo.ch

Në të vërtetë, si zbulime të kohëve të fundit nga hulumtuesja e privatësisë në Kanada, Sarah Jamie Lewis thotë se manipulimi, me apo pa bashkëpunim të brendshëm (p.sh. një punonjës mashtrues zviceran) mund të bëhet pa u vënë re duke përdorur një të ashtuquajtur server përzierjeje.

Marques paralajmëron se kjo mund të çojë në mashtrime në shkallë të gjerë të votimit apo edhe në fushatë të mëdha të mashtrimit. Këto skenare nuk janë të pamundura sipas praktikave aktuale, të bazuara në letër, por votimi elektronik do t’i vendoste në një shkallë pafundësisht më të gjerë, thotë ai, përcjell albinfo.ch

Sa i përket demokracisë, njerëzit në të dy anët e debatit janë të bindur se, duke nxitur ose kundërshtuar votimin elektronik, respektivisht, ata po rritin ose mbrojnë demokracinë. Votimi elektronik po bëhet një temë shumë më e diskutueshme se sa mund të kenë pritur përkrahësit e saj të hershëm.

---