Si do të përfitojë Zvicra nga pakti i ri me Bashkimin Evropian?

Pas nëntë muaj negociatash intensive - dhe disa pika të vështira gjatë rrugës - marrëveshja e re midis Bernës dhe Brukselit është finalizuar. Çfarë ka për Zvicrën?

Bashkimi Evropian dhe Zvicra njoftuan më 20 dhjetor se kishin nënshkruar një grup të ri marrëveshjesh që synonin rikalibrimin e marrëdhënieve të tyre.

Marrëveshja është një përpjekje për të stabilizuar lidhjet midis Zvicrës dhe bllokut rrethues të BE-së, aktualisht të ngatërruar në më shumë se 120 marrëveshje të veçanta, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Por çfarë do të përfitojë saktësisht Zvicra – dhe popullsia e saj – prej saj?

Këtu janë pikat kryesore.

Emigracioni

Kjo ka qenë pika më e diskutueshme mes dy palëve.

Brukseli kishte këmbëngulur që Zvicra të hiqte qafe klauzolën e saj mbrojtëse, e cila u jep autoriteteve zvicerane të drejtën të rivendosin kuotat e lejeve për një kohë të kufizuar nëse imigracioni nga ndonjë vend tejkalon një prag të caktuar.

Klauzola u ndesh me rezistencën e BE-së, kryesisht për shkak të “njëanshmërisë” së saj – ideja që Zvicra mund të kufizonte lirinë e lëvizjes në mënyrë të njëanshme pa u konsultuar me BE-në ishte e ndaluar për Brukselin.

Në fund, megjithatë, Zvicra është në gjendje të mbajë dispozitën.

Energjia elektrike

Marrëveshja e arritur me BE-në u lejon shpërndarësve të energjisë elektrike në Zvicër, si Swissgrid, të marrin pjesë në baza të barabarta në tregun e brendshëm evropian të energjisë elektrike dhe platformat e tregtimit.

Aktualisht, 41 linja ndërkufitare të energjisë lidhin rrjetin e transmetimit të Zvicrës me rrjetin e ndërlidhur evropian, duke siguruar një shkëmbim të besueshëm të energjisë elektrike me vendet fqinje.

Sidomos në dimër, Zvicra nuk mund të furnizohet tërësisht me energji elektrike dhe për këtë arsye është e varur nga importi.

Megjithatë, vendi është përjashtuar gjithnjë e më shumë nga platformat dhe proceset e huaja, por Marrëveshja e Energjisë Elektrike me BE-në garanton kapacitetin e importit të Zvicrës.

Për konsumatorët zviceranë, kjo është e rëndësishme sepse ata do të mund të zgjedhin lirisht furnizuesin e tyre të energjisë elektrike.

Dhe për furnizimin me energji elektrike në përgjithësi, shtetet fqinje nuk do të mund të vendosin kufizime për importet në Zvicër, edhe në rast të krizës energjetike.

Gjithashtu, marrëveshja vendos bashkëpunim të ndërsjellë në fushën e energjive të rinovueshme, pa u angazhuar Zvicra për miratimin e ligjit mjedisor të BE-së, transmeton albinfo.ch.

Rrjeti i trenave

Siç është rasti me energjinë elektrike, Zvicra është gjithashtu e lidhur me rrjetet hekurudhore të vendeve përreth.

Sipas marrëveshjes së re, do të ketë një hapje të kontrolluar të transportit hekurudhor ndërkombëtar të pasagjerëve.

Kjo do të thotë se kompanitë e huaja do të jenë në gjendje të ofrojnë lidhje hekurudhore ndërkufitare me Zvicrën në mënyrë të pavarur, me kusht që të kenë një shteg treni – infrastrukturën e nevojshme për të drejtuar një tren midis dy vendndodhjeve.

E kundërta do të zbatohet edhe për Zvicrën.

Kjo do të thotë që udhëtarët në Zvicër do të kenë akses në më shumë lidhje ndërkombëtare të trenave.

Shëndeti

Marrëveshja e negociuar i garanton Zvicrës akses të plotë në mekanizmat e sigurisë shëndetësore të BE-së dhe Qendrën Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve.

Kjo do të thotë se popullata zvicerane do të përfitojë nga rritja e kapacitetit të paralajmërimit dhe reagimit të hershëm në fushat e mbikëqyrjes epidemiologjike – domethënë, gjurmimi i sëmundjeve infektive aktuale dhe të reja.

Marrëveshja fokusohet në sigurinë shëndetësore. Megjithatë, parashikohet mundësia e shtrirjes edhe në fusha të tjera të kujdesit shëndetësor.

Programet e BE-së

Zvicra do të ketë akses në programet e trajnimit, kërkimit dhe inovacionit të BE-së, duke mbuluar projekte të tilla si Horizon Europe, Euratom, infrastruktura kërkimore ITER dhe programi Digital Europe, Erasmus+ dhe EU4Health.

Pjesëmarrja e ardhshme në programe të tjera të BE-së është gjithashtu e hapur, për shembull në fushat e kulturës dhe operacioneve hapësinore.

Cila është triku?

Natyrisht, Zvicra nuk i merr këto të drejta për asgjë në këmbim.

Qeveria zvicerane do të jetë e detyruar kontraktualisht të japë një “kontribut kohezioni” për shtetet më të varfra të BE-së, në shumën e qindra miliona frangave në vit.

Më parë, kontributi ishte vullnetar dhe më i ulët.

Pakti i ri përcakton shumën e kontributit të parë për 2030-2036 në 350 milionë franga në vit.

Kur do të hyjnë në fuqi të gjitha këto marrëveshje?

Sigurisht jo menjëherë ose në një të ardhme shumë të afërt – nëse fare.

Sipas sistemit të demokracisë së drejtpërdrejtë të Zvicrës, për çdo përpjekje për të ndryshuar Kushtetutën – siç do të ishte rasti me marrëveshjet e reja të BE-së – duhet të mbahet një referendum.

Nga frika se disa marrëveshje të reja nuk do të fitonin mbi votuesit – veçanërisht pasi Partia Popullore Zvicerane e krahut të djathtë dhe Federata e Sindikatave Zvicerane kanë shprehur tashmë kundërshtimin ndaj marrëveshjeve – qeveria thuhet se po planifikon të ndajë paketën e marrëveshjeve në “feta” të veçanta .”

Më pas, çdo pjesë mund të hidhet në një referendum veçmas, me shpresën se do të jetë më e lehtë të fitohet mbështetje për çdo grup të ngushtë çështjesh sesa për një paketë të gjerë.

Pra, në fund, disa paketa mund të miratohen nga votuesit, ndërsa të tjerat jo.

---