Shpalosja e trashëgimisë kulturore dhe turizmi i Ferizajt

Në Ferizaj ju pret trashëgimia e pasur kulturore dhe mundësitë magjepsëse turistike. Udhëtoni nëpër kohë ndërsa eksploroni monumente të jashtëzakonshme, secila e mbushur me tregime të së kaluarës. Le të zbulojmë vendet e mrekullueshme që do t’ju njohin me një epokë të shkuar.

Kalaja e Jezercit

Në të kaluarën, ky lokalitet arkeologjik i shquar ishte njohur si “Kalaja e Pjetrit”, kurse nga banorët e fshatit dhe nga të dhënat e tjera del se ky toponim njihej si “Kalaja e Madhe”.

Vendndodhja e tij është në anën e djathtë të lumit Nerodime, në afërsi ku ky lumë bashkohet. Ndër të tjera, kalaja është e afërt me një kishë paleokristiane të shekujve IV-V, shtuar në bukurinë e vendit.

Kalaja e Jezercit është thellësisht e rëndësishme si një monument kulturor dhe historik në Ferizaj. Nëse dëshironi të zhvendoseni në kohën e lashtë, vizita në këtë kala është e pashmangshme.

Jepni jetë kujtimeve të mëparshme duke kaluar rrugët e vjetra të kalasë, duke zbuluar sekretet e sakta të mureve të gurit dhe duke ndier frymën e lashtësisë.

Një udhëtim që do të ruhet gjithmonë në kujtesën tuaj!

Kisha paleokristiane në Nikadin

Në vitet 1960, gjurmët e asaj që mund të ishte një kompleks vilash romake u zbuluan në fshatin Nikadin, duke zbuluar një artefakt jashtëzakonisht të rrallë dhe ndoshta unik për rajonin e Kosovës. Kemi të bëjmë me një kapak sarkofagu, i punuar tërësisht nga gur gëlqeror i mermeruar bukur, që merr formën e një çatie me majë, të stolisur me motive të mrekullueshme antropomorfe (figura njerëzore) dhe floreale. Ky kapak sarkofagu daton në periudhën e vonë romake të shekullit III dhe fillim të shekullit IV p.e.s. Vendi ku u gjet kapaku i sarkofagut iu nënshtrua gjithashtu disa gërmimeve arkeologjike (2007), duke zbuluar mbetjet e një kishe të hershme të krishterë me përmasa mesatare, ndonëse të dëmtuara ndjeshëm. Kisha, që daton nga shekujt IV deri në VII pas Krishtit, shfaqi disa elemente dekorative të ripërdorura, duke përfshirë vepra arti dekorative plastike nga periudha romake (shek. III-IV pas Krishtit) të përdorura për qëllime varresh.

Dëshmoni shkrirjen e epokave të ndryshme, ku mbetjet e së kaluarës romake përzihen pa probleme me trashëgiminë e hershme të krishterë. Zbuloni joshjen enigmatike të këtij vendi arkeologjik me detajet e kapakut të sarkofagut, një dëshmi e mjeshtërisë së qytetërimeve të lashta.

Mozaiku në Nerodime të Poshtme

Në vitin 1988, në fshatin Nerodimë e Poshtme, që gjendet në perëndim të qytetit të Ferizajt, u zhvilluan disa sondazhe arkeologjike në afërsi të varreve ortodokse, duke çuar në zbulimin e një kompleksi të një vile të antikës së vonë. Kjo vilë ishte e pajisur me atrium dhe një mozaik polikrom, me motive gjeometrike dhe figura nëdysheme. Faza e parë e ndërtimit daton në shekullin IV, ndërsa rindërtimi dhe ndërtimi i ri i përket shekujve V-VI. Mozaiku u zbulua në dyshemenë e një dhome drejtkëndore me një absidë, e cila mund të ketë shërbyer si triklinijum. Fatkeqësisht, ky mozaik u vodh nga pushtuesit serbë dhe tani gjendet në territorin e Serbisë. Edhe pse mozaiku fizikisht nuk gjendet më në vendin origjinal, ky zbulim mbetet një dëshmi e jashtëzakonshme e trashëgimisë sonë antike. Ai na tregon për pasurinë e artit dhe kulturës së periudhës së vonë antike, duke sjellë në pah teknikat e sofistikuara të realizimit të mozaikut dhe pasionin për bukurinë estetike të atëhershme.

Mali i Kishës në Komogllavë

“Mali i Kishës” në Komogllavë është një kishë iliro-ardane e ndërtuar në një lartësi mbi nivelin e detit prej 600 metrash. Kjo kishë mendohet të jetë qendër ku u kryen shërbimet fetare për disa fshatra të rrethinës. Hapësira e gjerë përreth kësaj kishe dhe fragmentet që janë gjetur konfirmojnë ekzistencën e jetës në këtë vend. Në këtë lokalitet janë zbuluar vazo dhe enë të qeramikës, monedha, rroba, gjësende të karbonizuara të hekurit, si dhe gurë të veçantë. Kjo kishë besohet të jetë ndërtuar në shekujt IV-V pas Krishtit, por u rindërtua në periudhën mesjetare gjatë sundimit të Perandorisë Bizantine. Ajo përfaqëson një lokalitet antik të urbanizuar me rrugë, kanalizim dhe infrastruktura të tjera. Poçaria e gjetur këtu ngjan pak me ato të gjetura në vendbanime të tjera. Këto enë të qeramikës dhe kryqi i kishës tani gjenden në muzeun e qytetit në Ferizaj.

Kroi i Periudhës Iliro-Romake

Kroi i periudhës iliro-romake gjendet në fshatin Komogllavë dhe është vendosur në periudhën pararomake, duke qenë se romakët përdornin për sistemet e ujësjellësit kryesisht tuba të bëra nga plumbi. Realiteti është se gurët e vendbanimit antik gjenden në të gjitha anët e fshatit, pasi aty mund të gjenden shtresa hiri, blozë si dhe pjesë të enëve të qeramikës. Bazuar në formën dhe përmbajtjen e tyre, këto gjurmë mendohet t’i takojnë poçarisë vendase (dardane) të periudhës së vonë antike. Pjesë të tubave të kroit aktualisht gjenden në muzeun e qytetit.

Kjo strukturë tregon se komunitetet e lashta kishin njohuri të thella të teknologjisë së ujësjellësit dhe përdorimit të tubave prej plumbi. Gjurmët e lashta të vendbanimit antik në të gjitha pjesët e fshatit na japin një vështrim të hollësishëm në jetën dhe kulturën e periudhës antike.

 

---