Shkrirja e akullnajave në Zvicër : 38 për qind më pak vëllim në 24 vjet

pixabay

Akullnajat në Alpet zvicerane po shkrihen. Këtu janë pyetjet dhe përgjigjet më të rëndësishme me rastin e Ditës Botërore të Akullnajave.

Që kur janë shkrirë akullnajat?
Akullnajat në Alpet zvicerane filluan të tërhiqen rreth 170 vjet më parë. Megjithatë, fillimisht ky ishte një proces i ngadaltë. Vitet e humbjeve u alternuan me periudha disa dekadash në të cilat reshjet e borës dhe shkrirja ishin të balancuara. Që atëherë, shkrirja është përshpejtuar ndjeshëm.

Sa akullnaja janë zhdukur?
Që nga viti 1850, një sipërfaqe prej përafërsisht 1000 kilometra katrorë në Zvicër është bërë pa akull. Kjo përafërsisht korrespondon me zonën e kantonit të Urit. Në total, rreth 1000 akullnaja janë zhdukur. Sa shpejt tërhiqet gjuha e akullnajës varet gjithashtu nga madhësia e saj. Akullnajat e vogla reagojnë shpejt ndaj luhatjeve vjetore të motit, ndërsa akullnajat më të mëdha janë më të fuqishme.

Sa akullnaja kanë mbetur?
Sipas inventarit më të fundit të akullnajave, ka 1400 akullnaja në të gjithë Zvicrën. Shumica prej tyre janë të vogla dhe disa janë edhe pa emër. Ka rreth 130 akullnaja me një gjatësi prej më shumë se dy kilometra. Akullnaja më e madhe në Zvicër është akullnaja Aletsch, me një sipërfaqe prej përafërsisht 80 kilometra katrorë. Kështu, ajo mbulon një zonë pothuajse aq të madhe sa Liqeni i Cyrihut, transmeton albinfo.ch.

Ku janë akullnajat në Zvicër?
Akullnajat janë të përhapura në njëmbëdhjetë kantone zvicerane. Valais ka pjesën më të madhe të sipërfaqes dhe vëllimit të akullnajave, e ndjekur nga kantonet e Bernës, Graubünden dhe Uri. Akullnaja ka gjithashtu në kantonet Glarus, Obwalden, Vaud, Ticino, St. Gallen, Schwyz dhe Appenzell Innerrhoden. Megjithatë, vëllimi i akullit në tre kantonet e fundit është shumë i vogël.

Sa është shkrirë vitet e fundit?
Që nga viti 2000, vëllimi i akullit të akullnajave zvicerane është shkrirë me 38 për qind. Në vitin 2000, vëllimi i akullit i të gjitha akullnajave zvicerane ishte 74.9 kilometra kub; në vitin 2024 ishte 46.5 kilometra kub. Vëllimi i mbetur i akullit është afërsisht i barabartë me vëllimin e liqenit Biel, dhe vëllimi i akullit të shkrirë është rreth dyfishi i liqenit Neuchâtel.

Cili vit pati më shumë shkrirje?
Akullnajat humbën vëllimin më të madh të akullit në vitin 2022. Plot 5.9 për qind e masës së akullnajave u shkri në verën e atij viti. Viti 2023 zuri vendin e dytë me një rënie prej 4.4 për qind.

Vëllimi i akullit të akullnajave zvicerane
Vëllimi i akullit ishte 76.5 kilometra kub në vitin 2000. Në vitin 2021, ai ishte 52.5 kilometra kub.

Cila është situata në mbarë botën?
Akullnajat në mbarë botën kanë humbur më shumë masë në tre vitet e fundit se kurrë më parë në një periudhë trevjeçare që nga fillimi i matjeve në vitet 1970. Kombet e Bashkuara e kanë shpallur vitin 2025 si Vitin e Akullnajave dhe për herë të parë e kanë caktuar 21 Marsin si “Ditën Ndërkombëtare për Ruajtjen e Akullnajave”, për të theksuar pasojat e shkrirjes së akullit. Organizata Botërore Meteorologjike (WMO) në Gjenevë dhe Organizata e Kombeve të Bashkuara për Kulturë dhe Shkencë (UNESCO) në Paris organizojnë aktivitete gjatë gjithë vitit, shkruan SRF.

A mund të shpëtohen akoma akullnajat?
Pjesërisht. Sipas studiuesve, rreth një e katërta e akullnajave të Zvicrës ende mund të shpëtohen. Megjithatë, kjo do të ishte e mundur vetëm me veprime të rëndësishme klimatike. Kjo do të kërkonte një reduktim të emetimeve globale të gazeve serrë në zero neto. Meqenëse akullnajat reagojnë me vonesë ndaj ndryshimeve klimatike, një rënie në vëllimin e akullit me një të tretën do të pritej brenda 25 viteve – edhe nëse temperaturat do të mbeten të qëndrueshme tani e tutje.