Roli i Botës Femërore në Historinë e Natyrës

(ose konstatimi i përmbysjes te materializmit dialektik te shek. te XIX-te drejt bolshevizmit te shek. te XX-te)

vazhdimi dhe fundi

Ka edhe një mënyrë tjetër për te argumentuar paritetin kohor te Gjinisë Femërore ne Historinë e Njerëzimit dhe që për fatin e mire te Shkencave Sociale ekziston ne brendësi te Kombit Shqiptar si mënyra e vetme e zhvillimit biologjiko-social ne Toke: transformimi social i Gjinisë Femërore ne Gjini Mashkullore nga pikëpamja individuale jashtë çdo institucioni social: VIRGJERESHAT–BURRNESHAT. Ky proces duhet te këtë ekzistuar edhe jashtë kufijve te popullatës shqipfolëse, por nuk është marre ne konsiderate me këtë sy duke u trajtuar si një përjashtim social; p.sh. Zhan d’Arka (1412-1431) ne France u lidh me procesin teologjik. Zbërthimi i procesit te formimit te VIRGJERESHAVE–BURRNESHAVE ne trojet shqipfolëse është i lidhur nga ana kohore pikësëpari me mungesën e Besimit Fetar Katolik pas një ekzistence disa shekullore, ku mos prania e Murgeshave e bënte te domosdoshme zëvendësimin e tyre me një forme tjetër dhe ne përshtatje me mënyrën e organizimit social ne mënyre nënkuptuese (ne forme Murgeshat janë idem me Virgjëreshat ne këtë rast). Kjo kuptohet po te krahasohet Kanuni i Lek Dukagjinit (përmbledhë e kodifikuar nga At Shtjefen Gjecovi, Tirane 1993 dhe Tirane 2004, bot. III), ku nuk kemi asnjë te dhëne për ketë proces, me Kanunin e Skënderbeut (mbledhë dhe kodifikuar nga Dom Frano Illia, Milot 1993), ku kemi për here te pare kodifikimin e këtij procesi, do të zbulojmë dhe kohen se kur ka filluar kjo praktike rotacioni gjinor ne sferën e zhvillimit social (dinamika nga gjini femërore ne gjini mashkullore është zhvillim biologjik, kalimi nga Grua ne VIRGJERESHE–BURRNESHE është zhvillim shoqëror) për here te pare dhe çfarë përfaqëson ajo. A ka lidhje me idetë fetare ky proces dhe si argumentohet?

Përpara se  te merremi me zbërthimin e procesit nga pikëpamja filozofike dhe historike është me interes te mësohet mënyra se si është transformuar dhe paraqitur sot për lexuesin shqiptar ky proces. Këtë gjë e gjen te analizuar ne Wikipedia-n shqiptare ku lexojmë atë qe u ka pëlqyer te paraqesin si te besueshme autoret e këtyre rreshtave (analiza e fakteve tregon se këto rreshta janë te pasakta tërësisht jo vetëm ne përmbajtje, por dhe ne vendin gjeografik ku pretendohet te jete zbatuar). Ne do te shohim se gjate procesit te zbërthimit juridik dalin nënkuptime krejt te tjera çfarë me ka cuar ne perfundimin se autoret e rreshtave te meposhtem e kane paraqitur situatën ne mënyrë te tille qe fshehin jo vetëm te vërteten e këtij procesi, por ato fshehin te gjithë procesin historik shqiptar nga shek. XV deri ne atë te XVIII:

“Origjina

Tradita e burrneshave në Shqipëri u zhvillua nga Kanuni i Lekë Dukagjinit, ose thjesht kanuni),[3] një sërë kodesh dhe ligjesh të zhvilluara nga Lekë Dukagjini dhe përdoreshin kryesisht në Shqipërinë e Veriut dhe Kosovë nga shekulli i 15-të deri në shekullin e 20-të. Kanuni nuk është një dokument fetar, shumë grupe e ndjekin atë, duke përfshirë edhe ortodoksët shqiptarë, katolikët dhe myslimanët.[4]

Kanuni dikton që familjet duhet të jenë patrilineare (domethënë pasuria trashëgohet nga burrat e një familjeje) dhe patri lokalë (pas martesës, një grua kalon në familjen e familjes së bashkëshortit të saj).[5] Gratë trajtohen si pronë e familjes. Sipas Kanunit, gratë janë të zhveshura nga shumë të drejta. Ato nuk mund të pijnë duhan, të veshin një orë, ose të votojnë në zgjedhjet e tyre lokale. Ato nuk mund të blejnë tokë, dhe ka shumë punë që nuk u lejohet të bëjnë. Ka edhe institucione në të cilat gratë nuk mund të hyjnë.[4][6]

Praktika e virgjërisë së betuar u raportua në Evropën Perëndimore fillimisht nga misionarët, udhëtarët, gjeografët dhe antropologët të cilët vizituan malet e Shqipërisë së Veriut në shekullin e 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të.[7]

Përmbledhje

Një grua bëhet burrneshë duke u betuar me një betim të parevokueshëm, para dymbëdhjetë fshatrave ose pleqve fisnorë, për të praktikuar beqarinë. Më pas ajo lejohet të jetojë si një burrë dhe mund të vishet me rroba mashkullore, të përdorë emrin mashkullor, të mbajë armë, të tymosë, të pijë alkool, të marrë punën e meshkujve, të veprojë si kreu i një familje (për shembull, të jetojë me një motër ose nënë), të luajë muzikë dhe këndojë, të ulet dhe flasë shoqërisht me burra[6][7][8].

Një grua mund të bëhet burrneshë në çdo moshë, ose për të kënaqur prindërit e saj ose vetë.[9]

Burrnesha besohet të jetë e vetmja formë transgjinore dhe trans-mashkullore e ndërthurur në Evropë. Praktika të ngjashme kanë ndodhur në disa shoqëri të popujve indigjenë të Amerikës.[7]

Thyerja e premtimit dikur dënohej me vdekje, por dyshohet se ky ndëshkim vazhdon ende edhe sot.[6] Shumë burrnesha sot ende nuk pranojnë ta kthejnë betimin e tyre, sepse komuniteti i tyre do t’i refuzonte ato për shkeljen e zotimeve.[6] Sidoqoftë, nganjëherë është e mundur që të ripërtërihen zotimet nëse burrnesha i ka kryer detyrimet e saj ndaj familjes dhe arsyet ose motivet që e çojnë në marrjen e betimit nuk ekzistojnë më.

Motivet

Ka shumë arsye pse një grua do të donte ta merrte këtë zotim dhe vëzhguesit kanë regjistruar një sërë motivesh. Një grua tha se ajo u bë burrneshë në mënyrë që të mos ndahej nga babai i saj dhe një tjetër për të jetuar dhe punuar me motrën e saj. Disa u regjistruan duke thënë se ato gjithmonë ishin ndjerë më shumë mashkull sesa femër. Disa shpresonin të shmangnin një martesë të padëshiruar dhe të tjerat shpresonin të shmangnin martesën në përgjithësi.

Kthimi në një burrneshë ishte e vetmja mënyrë për gratë, familjet e të cilave i kishin kryer si fëmijë në një martesë të rregullt për të mos e përmbushur atë, pa e çnderuar familjen e dhëndrit dhe duke rrezikuar gjakmarrjen. Ishte e vetmja mënyrë që një grua mund të trashëgonte pasurinë e familjes së saj, e cila ishte veçanërisht e rëndësishme në një shoqëri në të cilën gjakmarrja rezultoi me vdekjen e shumë shqiptarëve meshkuj, duke lënë shumë familje pa trashëgimtarë meshkuj. (Sidoqoftë, antropologu Mildred Dickemann sugjeron se ky motiv mund të jetë “mbingarkesë”, duke theksuar se një grua që nuk ka fëmijë do të kishte asnjë trashëgimtarë të trashëguar pas saj, dhe gjithashtu se në disa familje jo një, por disa vajza u bënë burrnesha, dhe në të tjerat lindja e një vëllai nuk i dha fund rolit mashkullor të burrneshës.[8]) Është gjithashtu e mundshme që shumë gra zgjodhën të bëheshin burrnesha thjesht sepse u dhanë atyre më shumë liri se sa do të ishin në dispozicion një kulturë patrilineale në të cilën gratë ishin të izoluara, të ndara nga seksi, të kërkonin të bëheshin burrnesha para martesës dhe besimtare më pas, të fejuara që fëmijë dhe të martoheshin me shitje pa pëlqimin e tyre, vazhdimisht duke mbajtur dhe rritur fëmijët vazhdimisht fizikisht të punonin dhe gjithmonë të kërkonin të shtynin burra, veçanërisht burrat dhe baballarët e tyre, dhe të nënshtroheshin për rrahje.[4][7][8][10]

Burrneshat gjithashtu mund të marrin pjesë në gjakmarrje. Nëse një burrneshë vritet në një gjakmarrje, vdekja e saj llogaritej si një jetë e plotë për qëllime të llogaritjes së parave të gjakut, sesa gjysmës së një jete të caktuar zakonisht për vdekjen e një femre.[11]

Dickemann sugjeron se nënat e tyre mund të kenë luajtur një rol të rëndësishëm në bindjen e grave për t’u bërë burrnesha. Një vejushë pa djem ka pasur tradicionalisht disa mundësi në Shqipëri: ajo mund të kthehej në familjen e saj të lindjes, të qëndronte si shërbëtore në familjen e burrit të saj të vdekur ose të rimartohej. Me një djalë apo djalë surrogat, ajo mund të jetojë jetën e saj në shtëpinë e të rriturve, në shoqërinë e fëmijës së saj. Murray citon dëshminë e regjistruar nga René Gremaux: “Sepse nëse ti martohesh, unë do të mbetem vetëm, por nëse ti rri me mua, unë do të kem një djalë”. Kur dëgjoi këto fjalë Djurdja [vajza] “hodhi qëndisjen e saj” dhe u bë një burrë.[8]

Vazhdimësia

Praktika është zhdukur në Dalmaci dhe Bosnje, por vazhdon ende në Shqipërinë e veriut dhe në një masë më të vogël në Maqedoni.[7]

Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë nuk i nxiste gratë të bëheshin burrnesha. Gratë filluan të fitonin të drejta ligjore dhe u afruan për të pasur status të barabartë shoqëror, veçanërisht në rajonet qendrore dhe jugore. Vetëm në rajonin verior shumë familje janë ende patriarkale tradicionale.[12] Aktualisht janë në mes të dyzet e disa qindra burrnesha të mbetura në Shqipëri, dhe disa nga vendet fqinje. Shumica janë mbi pesëdhjetë vjeç.[4] Besohet se burrneshat kishin vdekur pas 50 viteve të komunizmit në Shqipëri, por hulumtimet e fundit sugjerojnë se mund të mos jetë kështu,[7] duke sugjeruar se rritja e tanishme e grindjeve pas rënies së regjimit komunist mund të inkurajojë një ringjallje të praktikës.[8]

Në kulturën popullore

• Virdzina, një film Jugosllav i vitit 1991 bazuar në këtë zakon të vjetër drejtuar nga Srđan Karanović.[13][14]

• Filmi i parë i regjisores italiane Laura Bispuri, Sworn Virgin, i publikuar në vitin 2015, përshkruan jetën e Hanës, të luajtur nga aktorja italiane Alba Rohrwacher.[15] Filmi bazohet në romanin me të njëjtin emër nga shkrimtarja shqiptare Elvira Dones.[6]

• Romani i parë i shkrimtarit amerikan Kristopher Dukes, “Virgjëresha e betuar”, botuar në vitin 2017, ndjek një grua të re jo tradicionale në malet e vitit 1910 në Shqipëri, pasi babai i saj është qëlluar me armë për shkak të gjakmarrjes së vjetër dhe ajo merr betimin për të shmangur një martesë të rregulluar. [16]

Shenimet

1•  ^ “National Geographic’s Taboo”. natgeo.com. Arkivuar nga the original më 2010-01-17. Marrë më 2009-11-11.

2•  ^ Young, Antonia (December 2010). “”Sworn Virgins”: Cases of Socially Accepted Gender Change”. Anthropology of East Europe Review: 59–75.

3•  ^ From Turkish Kanun, which means law. It is originally derived from the Greek kanôn / κανών as in Canon Law

4•  ^ a b c d Becatoros, Elena (October 6, 2008). “Tradition of sworn virgins’ dying out in Albania”. Die Welt. Arkivuar nga orgjinali më October 26, 2008. Marrë më 2008-10-22.

5•  ^ “Crossing Boundaries:Albania’s sworn virgins”. jolique. 2008. Arkivuar nga orgjinali më 18 October 2008. Marrë më 2008-10-07.

6•  ^ a b c d e Zumbrun, Joshua (August 11, 2007). The Sacrifices of Albania’s ‘Sworn Virgins’. The Washington Post. Marrë më 2008-10-07.

7•  ^ a b c d e f Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania (2nd ed.). Lanham: Scarecrow Press. p. 435. ISBN 0810861887.

8•  ^ a b c d e Murray, Stephen O.; Roscoe, Will; Allyn, Eric (1997). Islamic Homosexualities: Culture, History, and Literature. New York: New York University Press. p. 198. ISBN 0814774687.

9•  ^ Magrini, Tullia, ed. (2003). Music and Gender: Perspectives from the Mediterranean. Chicago: University of Chicago Press. p. 294. ISBN 0226501655.

10•  ^ Wolman, David (January 6, 2008). “‘Sworn virgins’ dying out as Albanian girls reject manly role”. London: TimesOnline. Arkivuar nga orgjinali më 6 September 2008. Marrë më 2008-10-08.

11•  ^ Anderson, Sarah M.; Swenson, Karen, eds. (2002). Cold Counsel: Women in Old Norse Literature and Mythology: A collection of essays. New York: Routledge. p. 50. ISBN 0815319665.

12•  ^ “At home with Albania’s last sworn virgins”. The Sydney Morning Herald. June 27, 2008. Marrë më 2008-10-07.

13•  ^ Virzina (Sworn Virgin) on IMDB

14•  ^ Canby, Vincent. Reviews/Film Festival; A Girl Who Becomes a Boy, and Then a Woman. New York Times.

15•  ^ “Powerful film debut shows awakening of an Albanian ‘Sworn Virgin'”. Reuters. February 12, 2015. Retrieved 2015-05-03.

16•  ^ “A compelling, feminist novel of a woman’s struggle to maintain her freedom and independence. Richly detailed with gripping drama, unique historical backdrops, vivid imagery”

Referenca

-Littlewood, Roland; Young, Antonia (2005). “The Third Sex in Albania: An Ethnographic Note”. Në Shaw, Alison; Ardener, Shirley. Changing Sex and Bending Gender. Berghahn Books. ISBN 1-84545-053-1.

-Whitaker, Ian (July 1981). “”A Sack for Carrying Things”: The Traditional Role of Women in Northern Albanian Society”. Anthropological Quarterly. The George Washington University Institute for Ethnographic Research. 54 (3): 146. JSTOR 3317892. doi:10.2307/3317892.”

Kjo analize tendencioze shtron pikesepari tre pyetje:

1-Perse procesi dinamik i VIRGJERESHAVE–BURRNESHAVE lidhet vetem me Kanunin e Lek Dukagjinit dhe i thjeshton Kanunet e tjere ne nje bashkesi?

2-Perse mohohet lidhja e Kanunit me Institucionet Fetare ne menyre parapritese pa treguar se kush e ka kete pretendim dhe cfare rrjedh prej tij?

3-Perse pretendohet se “Burrnesha besohet të jetë e vetmja formë transgjinore dhe trans-mashkullore e ndërthurur në Europë” dhe perse krahasohet me disa shoqeri të popujve indigjenë të Amerikës? Cfare rrjedh prej ketyre pretendimeve?

Autoret e ketyre rreshtave nuk kane paraqitur asnje argument mbi pretendimet e tyre duke treguar fare hapur se kemi te bejme jo vetem me nje keqinterpretim, por dhe me nje dashakeqesi sociale per shkaqe te “panjohura” (kjo dashakeqesi bie ne sy ku pranohet se procesi ne fjale ndodh ne Shqiperine e Veriut dhe Kosove) ku kerkohet te fshihen aresyet historike, filozofike dhe, sidomos shtritshmeria gjeografike.

Krahasimi i dy Kanuneve kryesore shqiptare dhe i varianteve brenda nje lloji tregon se ky problem, i paraqitur ne kete menyre, eshte trajtuar me tendence duke ngaterruar vende, popullata, ide juridike dhe fakte historike, por dhe duke fshehur thelbin e problemit dhe aresyet perse lind ky lloj procesi qe ne fund te fundit ka te beje me invertimin e gjinive sociale (ne kete rast duket fare hapur tendenca e supremacise sociale te Gjinise Femerore edhe pse sundimin ne shoqeri e ka maskiliteti, por qe autoret e ketyre rreshtave nuk e kane prekur ne asnje permase).

Se pari Kanuni i Lek Dukagjinit, varianti baze, nuk e prek fare kete teme ne asnje prej neneve te tij, e per rrjedhoje procesi i Burrneshave nuk mund te jete i pranishem perpara shekullit te XVI. Por dime sakte qe ne kete shekull, ne territorin e Shqiperise se sotme, nuk ka ekzistuar Kisha Katolike Shqiptare. Keshtu qe nuk eshte veshtire per te arritur ne perfundimin se kemi te bejme me nje rol kompesimi per efekt te mungeses te qelizes qe ka bashkuar shqiptaret (kjo eshte zanafilla filozofike e problemit).

Ne saje te punes te nje Shtepie Botuese (ALBINFORM), ne sot kemi te dhena faktike qe tregojne se Kanuni i Lek Dukagjinit eshte i pasuruar me vendime kanunore pas vitit 1700 deri ne fillim te shek. te XX-te (bot. i vitit 1993, f.189-218), ku perfshihet edhe subjekti Xhami (f. 191). Ndersa ne saje te punes te studiuesit pukjan Xhemal Meci (1935) ne sot kemi edhe dy variantet e Kanuni-t te Lek Dukagjinit: te Pukes (Tirane 1995) dhe Mirdites (Tirane 2002) ku befas cfaqet dhe subjekti Virgjineshe=Burrneshe. Keto te dhena na tregojne se procesi i BURRNESHAVE eshte i krijuar me se shumti pas shek. te XVI-te dhe nuk ka asnje lidhje me Kanunin ne shkakun lindes.

Varianti i Pukes te Kanunit te Lek Dukagjinit per kete problem ka kodifikuar (Neni 79) variantin e mospranimit te vajzes per t’u bere nuse per se gjalli. Ne kete rast familja (gjinia) ka per detyre per ta qethur dhe ta lere te Virgjer per jete.

Ndersa ne Nenin 177 pranohet se Virgjeresha ka te drejte te marre pjese ne kuvendin e katundit ne vend te babes me armet me vete.

Neni 557 ka si permbajtje pikerisht Virgjereshat me kete tekst: “Virgjneshat, pse veshen si burre e ngjashin armet, s’kane te drejte zani e Kuvendi, vec kur jane mbrenda katundit ne kembe tet plak, te mbetun rreth votres”.

Pra ky variant i Kanunit te Lek Dukagjinit e sheh problemin thjeshte ne perberje te familjes dhe si nje fakt te lidhur me ndergjegjen individuale te vajzes; por duhet theksuar se te dy keto variante kanunore jane permbledhur pergjate shek. te XX-te duke ju larguar origjinalit historik.

Varianti i Mirdites te Kanuni-t te Lek Dukagjinit per kete problem ka kodifikuar (Neni 506) pozicionin e vajzes te virgjer ne rastin kur e ka baben plak dhe vella te vogel ne shtepine e prindit.

Neni 594 pranon VIRGJERESHEN si dorezanese te grave te veja brenda gjinise dhe pervec kusherinjve te burrit te gruas se veje.

Ndersa Neni 735 i perjashton VIRGJERESHAT nga Kanuni, por ne Kuvend te katundit kane te drejte te zevendesojne baben, kur ne krah ka nje kushri te vet, qe per nevoje hyn dorezane per VIRGJINEN.

Pak e shume te dy variantet e Kanunit te Lek Dukagjinit e trajtojne problemin pothuajse me te njejten permbajtje duke u diferencuar nga Kanuni baze, mbledhe e kodifikuar prej At Shtjefen Gjecovit, prej nga del perfundimi se procesi i VIRGJERESHAVE–BURRNESHAVE eshte i pranishem atje ku eshte zbatuar Kanuni i Lek Dukagjinit (Kosove, Dukagjin, Mirdite, Puke) edhe pse ne shek. e XV ai nuk e permbante kete lloj kodifikimi.

Diferenca ne kohe midis Kodit baze te shek. e XV-te dhe Kanunit te Lek Dukagjinit  me pranine e kapitullit mbi Virgjereshat duhet te percaktoje jo vetem kohen se kur eshte perdorur per here te pare kjo praktike, por dhe nga kush eshte huazuar apo eshte autokton. Ne nje fare menyre kjo kuptohet nga nje kanun me i mevonshem.

Shume me gjeresisht dhe plotesisht e ndeshim kete problem te kodifikuar tek Kanuni i Skenderbeut (Mbledhe e kodifikuar nga Dom Frano Illia, Milot 1993) ku ne Kreu-n e X ka artikullin XIII, Virgjinesha me 11 nene (981-991) ku shkruhet:

“981. Virgjineshe asht nji vajze qe rrin pa u martue dhe banon te prinderit e vet [*].

[*] Ne Kurbi her mas here ka pase ka nji e ka dy virgjinesha. Ka pas rasa qe ndonji virgjineshe ka bajt arme, si virgjinesha e shtepise se Hasanit ne Shkopet. Ajo familje pati mbete ne kalamaj, ne gjak dhe burrat te vrame e te dermuem.

982. Virgjineshat zakonisht vishen si burra dhe presin floket.

983. Virgjineshat ne kuvend te katundit dhe kudo njeti, rrijne si burra, por ne kuvende gjygjesh e pleqnishe nuk kane za.

984. Virgjinesha ne shtepi te vet, rrin ne vend te zotet te shtepise n’ane t’oxhakut a ne sofer kur shtepia e saje s’ka burre.

985. Virgjinesha zakonisht rrijne vajzat per keto aresye: 1) Per shpirt; 2) Kur ka nane e babe pa djale ne voter dhe te vjeter; 3) Kur shtepia e saje asht ne femije; 4) Kur per ndonje aresye s’don ta marri ate burre per te cilin ta kene fejue dghe s’martohet njeti per te leshue ne gjak shtepine e vet ase kur e vendose vet.

986. Nje vajze qe per aresye te ndryshme shendetsore: trupore apo mendore mbetet pa u martue nuk quhet virgjineshe as nuk veshet si burre, por rrin vajznisht [*].

[*] Gjytryma uloge ne Kurbi ka pas pak. Njihen te tilla vetem dy raste ne femna.

987. Kur nji vajze don me ndeje virgjineshe u difton prindve e fisit te vet, dhe si te marri pelqimin e tyne vishet menjihere si burr, pret floket e del nder burra.

988. Sikurse nuk mundet te detyrohet nje vajze te martohet, ashtu s’mund te detyrohet te rrije virgjineshe.

989. Kur nji vajze u thote prindve se ka vendose me ndeje virgjineshe prind e keshillojne, i tregojne qe do te rrije mire e s’do te korise veten e shtepine, dhe ka rasa qe ja shtyjne pelqimin e vet deri te shofin se me te vertete e ka per nji mend.

990. Vajza qe rrin virgjineshe nuk martohet ma zakonisht edhe kur hiqen shkaqet per te cilat te jete shtye me ndeje virgjineshe. Po u martue vec perbuzje ka.

991. Virgjinesha per te tjera pune, pos me kene zot shtepie, asht si cdo vajze e grue e shtepise.”

Sipas ketij kanuni problemi eshte krejtesisht vetiak dhe me se shumti mund te perfshihet ne familje e grup familje te nje gjaku dhe jo me tej. Bile ne kete proces nuk mund te permblidhet asnje subjekt jashte fisit perderis pranohet relacioni keshillimor brenda fisit.

Por pak me ndryshe trajtohet ky problem nga Kanuni i Laberise, ku mesojme se termi Virgjereshe ne kete kanun eshte me i gjere ne elementin baze, gje qe nuk gjendet ne asnje kanun tjeter edhe pse ne menyre nenkuptuese ai mund te lidhet me subjektin fetar. Keshtu tek Kanuni i Laberise (Kodifikuar e pergatitur per botim nga Prof. dr. Ismet Elezi, Tirane 2006), ne Nenin 227. Shpallja virgjereshe ose murgeshe shkruhet:

1.Vajza qe vendos te mos martohet per aresye se ka prinderit e semure e pa njeri tjeter, ose per aresye vetjake apo trashegimie, e shpall veten virgjereshe ose murgeshe.

2.Ne rastin e fundit, detyrimisht shkon ne manastir dhe ne rast se ka qene e fejuar, fejesa prishet pa pasoja te tjera.

3.Virgjereshat vishen si burrat dhe mund te mbajne arme.

Ne Nenin 593. Vajzat qe shpallen virgjeresha shkruhet:

Vajzat qe shpallen virgjeresha e qe betohen perpara dy ose me teper dorezanesve se nuk martohen, po qendrojne ne shtepine prinderore dhe nuk ka asnje mashkull trashegimtar, kane te drejte te trashegojne pasurine e lene nga babai, pa asnje kufizim sikur te ishin djem.

Lidhja e Virgjereshes me Murgeshen tek Kanuni i Laberise e komplikon pa situaten, pasi tenton ta fuse ne suazen e Institucioneve Fetare, gje qe detyrimisht kerkon nje zberthim pergjithesues te variacioneve te lidhjes se procesit me idete fetare. Ne kete rast duhet zbuluar ne kemi te bejme me nje ngjashmeri formale, apo vete thelbi i problemit eshte i lidhur me Institucionet Fetare. Kjo te detyron te zgjerosh kerkimin ne kanunet e tjera krahinore per te pare perputhjet e rastit. Keshtu E drejta dokesore ne Lume (Kanuni i Lumes)  me autor Prof. as. Dr. Shefqet Hoxha, Tirane 2013, nuk ka asnje nen mbi kete problem. Po keshtu edhe tek Kanuni i Dibres me autor Xhafer Martini, botim i dyte, Tirane 2007, nuk ka asnje nen mbi kete problem.

Ky situacion te detyron te zberthesh raportin e Kanuneve Baze me kanunet Krahinore per te zbuluar se cfare ka ndodhur me te drejten zakonore shqiptare nder 5 shekujt e fundit, ku procesi i Virgjereshave ndodhet ne mes te tyre. E keqja e kesaj pune ndodhet tek Kanuni i Skenderbeut ku nuk kemi asnje te dhene mbi kohen se kur eshte futur ne kete kanun. Fakti qe Kanuni i Skenderbeut, ne gjendjen qe eshte sot, eshte i vlefshem per te dy format monoteiste (katolicizmi dhe islamizmi) duhet konsideruar i mjaftueshem per te arritur ne perfundimin se kapitulli mbi Virgjereshat eshte futur pas konvertimit fetar te popullatave dhe pranohej detyrueshem nga popullata pamvaresisht nga besimi fetar. Por Kanuni i Skenderbeut na jep te drejten te percaktojme krahinat ku eshte shtrire ky proces, qe duhet konsideruar ne perputhje me krahinat ku vepronte ky kanun, por dhe mungesen e shtrirjes se Kanunit te Skenderbeut ne ato krahina qe pretendojne per pronesi te mbiemrit Kastriot (Diber, Has).

Menyra se si jane thjeshtuar Kanuni i Lek Dukagjinit dhe Kanuni i Skenderbeut ne kanunet krahinore: Lume, Diber, Lure, Laberi, Bende, ku kemi pranine dhe mungesen e kapitullit mbi Virgjereshat duhet konsideruar i mjaftueshem per ta konsideruar procesin e Virgjreshave si nje perjashtim te paperseritshem nder shekuj dhe si nje mutacion social pa domethenie.

Por thelbi i problemit, nga materialet e parapara, shtrohet: a ekziston lidhje e VIRGJERESHAVE=BURRNESHAVE me Institucionet Fetare apo idete e tyre? Fakti qe Virgjereshave ne te gjitha rastet u bashkangjiten ne menyre kanunore armet i ndan Virgjereshat nga Besimi Fetar ne menyre te papajtueshme. Por kur pranojme se forma e pare fetare eshte dashuria, eshte shume e lehte per te arritur ne perfundimin se procesi i Virgjereshave eshte ne kundershtim te plote (jo i kundert) me ekuacionin ZOTI → Feja → Gjinia Femerore pasi nuk ekziston baza materiale e dashurise: Femija. Prej ketej del perfundimi se procesi i Virgjereshave eshte nje proces shterp qe kenaq individin, por jo Shoqerine.

……………………………………

PERFUNDIME

E gjithe kjo menyre e te zberthyerit te gjinive dhe te te kundertave ne natyre ka per qellim zbulimin e elementeve cilesore qe kane cuar ne zhvillimin e natyres se Lendes, prej nga e ka burimin e drejteperdrejte Shoqeria Njerezore. Keto elemente jane absolutisht te domosdoshem pasi do t’i sherbejne Shoqerise Shqiptare per te ndare krimin qe kane bere politikanet mbi te: manipulimi historiko-politik e ka burimin nga bota jashteshqiptare dhe u eshte imponuar asaj pa dashje, apo ka vetem burim te mirefillte shqiptar. E mira do te ishte te percaktohej se ku fillon dhe mbaron manipulimi i politikes boterore dhe ku fillon manipulimi i historise politike te shqiptareve te krijuar nga klasa intelektuale e shtetit shqiptar nje shekullor te ndare te tre etapa kohore: 1912-1945, 1945-1991, 1992-2018.

Se pari shqiptaret duhet te mesojne se Puna nuk ka krijuar njeriun (mesuar nga F. Engelsi [1820-1895] tek “Dialektika e natyres”), por Puna ka krijuar diferencimet sociale midis individeve, gjinive, grup individeve, fiseve, grup fiseve, popujve, kombeve, racave dhe lidhet me marredheniet e Njeriut me Natyren; te gjitha keto lidhen me ndryshimin e Njeriut prej Njeriut, por qe ne thelb fshehin permasen e Shpejtesise se Zhvillimit social, dmth piken ku realizohet uniteti ndernatyror midis shkalleve te zhvillimit te Lendes. Realisht ky proces perben thelbin e asaj pjese te shkences qe ne na e kane mesuar si Histori, por qe eshte tmersisht larg kesaj te fundit deri ne ate mase sa shqiptaret duhet ta mesojne njehere e mire se nuk njohin as abc me elementare te Historise Shkencore dhe ata qe sot konsiderohen se historiane me se shumti jane staticiene politike te kesaj fushe.

Kryesorja e te gjithe kesaj teme Historike eshte procesi i bashkepunimit, si nje proces absolut i mikrobotes dhe makrobotes se pafundme ne te gjitha hallkat e tyre, ku Gjinia Femerore e Natyres ka paritetin e veprimit, dmth inisiativen e cilesise (ne kete rast duhet theksuar se gjinia ne zanafille nuk ekziston, ajo krijese e pare biologjike eshte monoseksuale, dhe, gjate zhvillimit te vet, krijon seksin tjeter jo si te kunderten e vet, por si formen unike te shumefishimit biologjik te vetvetes). Cilesia ka nje date lindje dhe vetem pas ketij momenti fillon rrugen e vet Dialektika Hegeliane tri permasore. Ne kete rast ngelet per te percaktuar qelizen mashkullore qe provokoi Big-Bangun nga jashte-brenda. E meqenese kjo qelize, nen pamjen e levizjes mekanike, nuk mund te njihet ne asnje permase, ngelet per te pranuar apriori ekzistencen e ZOTIT, si shkaktarin e jashtem te Big-Bangut (ne kete rast ZOTI eshte justifikim per shkencen e astrofizikes per efekt te pamundesise hapsinore te zbulimeve te metejshme, gje qe percakton kohen e kesaj pamundesie). Por astrofizika duhet te pranoje qe ne qofte se per te ZOTI eshte justifikimi formal i mrekullise qe ka emrin NATYRE, ne zhvillimin e Shoqerise Njerezore ZOTI eshte justifikimi praktik i mrekullise qe e ka emrin CIVILIZIM. Kjo eshte aresyeja perse ZOTI nuk mund te barazohet as me Natyren dhe as me Njerezimin, por qendron mbi ta duke ndikuar ne menyre Natyrore dhe jo njerezore. Por e gjithe kjo menyre e zberthimit con ne perfundimin se asnjeri nuk mund te flase dot ne emer te ZOTIT te pafundem dhe te perjetshem (ketu qendron gabimi i teologeve), le pastaj ne mohimin e ZOTIT (ketu qendron idiotizmi i politikes).

Pas gjithe kesaj analize arrijme ne perfundimin:

Dy probleme i ka grabitur Njerezimit Politika, si instrumenti me manipulator dhe me armik i Njerezimit, ne Histori:

1-Identitetin krijues te Institucioneve Fetare

2-Qelizat sociale te Identitetit Njerezor, te percaktuara nga ana e Gjinise Femerore.

Ne kete menyre trekendeshi:  ZOTI – Feja – Gjinia Femerore e Natyres jane themeli objektivo-subjektiv i zanafilles se Races Njerezore ne Toke me te mirat dhe te keqijat e veta. Por, nga ana tjeter, keto tre elemente jane dhe armiqte reale te Politikes Njerezore, me te cilat formohet kundertia kohore e zhvillimit. Keshtu qe ngelet per te percaktuar se kush do te jete e kunderta e jetes sociale kur te eleminohet politika. Per t’i zgjatur vetes jeten, Politika perdor provokimin nderfetar duke i futur strukturat populiste ne lufte midis tyre ne emer te ZOTIT me nenkuptimin se njera forme fetare eshte me e mire se tjetra; kur ne realitet nuk ka Fe te mire apo Fe te keqe, por ka sherbim te Fese ndaj Popullit dhe me kete sy duhet pare prania e tyre brenda superstruktures sociale te nje popullate. Ne kete drejtim shqiptaret e kane me te lehte te nxjerren perfundime ne raport me popujt e tjere europiane pasi kane pasur fatin e mire te kene disa forma fetare dhe disa forma monoteiste ne te njejten kohe e per rrjedhoje nuk eshte e veshtire per te kostatuar se kush u ndertoi gjuhen, arsimin, muziken, letersine, legjislacionin, familjen per te arritur ne perfundimin se kush forme fetare i ka sherbyer Kombit Shqiptar, te pakten ne keto 400 vjetet e fundit per t’u konsoliduar qofte si Komb e qofte si Europiane.

Por rasti shqiptar fsheh dhe ate qe po ndodh prej 2000 vjetesh ne Bote fare hapur, por qe interpretohet sipas oreksit gastrologjik. Masa e lidhjes se Institucione Fetare me Politiken percakton pozitivitetin, apo negativitetin, e veprimtarise se Institucioneve Fetare kundrejt popullates, por qe e fsheh kete veprimtari pas Ideve Fetare. Eshte poshtersia e Politikes, d.m.th. e njerezve qe merren me kete veprimtari, qe mundohet ne te gjitha format t’i jape fryme fetare veprimtarise se vet dhe ta paraqese ne funksion te Institucioneve Fetare. Por e gjitha kjo e ka nje pergjigje perfekte: Feja ka si instrument veprues Dashnine, kurse Politika ka si instrument manipulues Krimin. Eshte koha per te bere zgjidhjen e duhur per te miren e Shqiperise dhe te shqiptareve.

 

---