Revista amerikane: Prizreni dhe Peja, me një energji rinore, nën magjinë e natyrës

Së fundmi, revista e njohur mujore amerikane, National Geographic, ka publikuar sot një artikull për Kosovën. Teksti mban titullin “Si ta planifikoni një fundjavë në Kosovën jugore, ku skena më e re e aventurës në Europë po lulëzon”, përcjell albinfo.ch.

Në këtë revistë shkruhet se duhet eksploruar këtë vend ballkanik, kryesisht të palavdëruar dhe skenën e tij në zhvillim të udhëtimeve aventureske, me manastire dhe minare në pragun e kanioneve të fuqishme malore në jugperëndim të vendit. Kjo është thirrja në fillim të tekstit.

Një energji rinore përshkon Kosovën. Vendi më i ri i Europës është gjithashtu shtëpia e popullsisë më të re të rajonit, me 55% nën 30 vjeç. Në 20 vjetët që nga Lufta e Kosovës e 1998 deri në 1999, e cila kulmoi me shpalljen e pavarësisë së vendit në vitin 2008, fshatrat e epokës osmane janë rindërtuar, kështjellat bizantine janë restauruar dhe turizmi natyror ka marrë hov, me aktivitete të përqendruara në vargmalet malore që Kosova ndan me fqinjtë e saj ballkanikë.

Prizreni, qendra kulturore e vendit gjatë periudhës së sundimit osman (1455-1912), mbetet qyteti më simpatik i Kosovës. 90 minuta me veturë në veri, tërheqja e Peja më e vogël tërheqëse qëndron në vendndodhjen e saj rrëzë Kanionit të Rugovës. E gdhendur gjatë mijëvjeçarëve nga një akullnajë që tërhiqet, gryka ka qenë qendrore për rilindjen e qytetit si një qendër aventure. Këto qytete të kundërta ofrojnë një shije të plotë të vendit – një nga të vetmet të Europës me shumicë myslimane – brenda mundësive të lehta të kryeqytetit, Prishtinës. Eurot shtrihen më larg këtu se kudo tjetër në Europë, dhe ndërkohë që infrastruktura turistike e Kosovës është ende në zhvillim, një rrjet i besueshëm autobusësh e bën lëvizjen të lehtë.

NAT GEO shkruan se si Prizreni është shtëpia e disa muzeve intrigues, duke i ftuar turistët ta nisin kështu ditën në këtë qytet: Filloni në Muzeun Arkeologjik, shtëpia e qindra artefakteve të zbuluara brenda dhe përreth qytetit. Koleksioni është vendosur në një ish-banjo otomane të shekullit të 15-të, e vendosur nën një kullë sahati që daton nga viti 1912. Ngjitni 100 shkallët e saj të çuditshme për pamje gjithëpërfshirëse mbi Qytetin e Vjetër përpara se të shkoni në Muzeun Etnografik në rrugën Bujar Godeni. E vendosur në një nga shtëpitë e pakta të mbetura të epokës osmane të qytetit, ekspozitat e tij eklektike të veshjeve, mobiljeve dhe kurioziteteve ofrojnë një dritare në Prizrenin e shekullit të 19-të, më pas të ndezur nga idetë radikale. Për njohuri të mëtejshme, bëni një vizitë në Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, vendi i një asambleje të vitit 1878, ku udhëheqësit vendas propozuan fillimisht një shtet të bashkuar shqiptar që do ta përfshinte atë që sot është Kosova.

Pasdite revista iu rekomandon turistëve të kalojnë nga ura e gurtë e shekullit të 16 dhe të ulen ta hanë një drekë tradicionale skaj lumit. Fillimisht e ndërtuar nga bizantinët dhe e zgjeruar nga një varg mbretërish serbë dhe sundimtarë osmanë, vendi i kalasë ka qenë në përdorim që nga epoka e bronzit. E dëmtuar gjatë Luftërave Jugosllave, fortifikimi që atëherë i është nënshtruar një restaurimi të madh, duke ofruar një paraqitje të shkurtër të lavdisë së saj të mëparshme. Mos humbisni ekspozitat e ndërtesës kryesore të qeramikës neolitike dhe relikeve të epokës osmane dhe sigurohuni që ta caktoni kohën e vizitës tuaj për perëndimin e diellit, kur qyteti poshtë merr një nuancë të artë. Kalaja organizon herë pas here koncerte në muajt e verës.

Për mbrëmje, revista e njohur rekomandon që turistë ta provojnë verën e Rahovecit në lokalet e mbushura të qytetit të Prizrenit.

“Patriarkana e Manastirit të Pejës ka luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen e traditave ortodokse serbe”. Foto: JEROME CID, ALAMY PHOTO

Dita e dytë

Për ditën e dytë, NAT GEO turistëve u rekomandohet të ngrihen herët dhe të shkojnë në Pejë, në rajonin malor të Rugovës.

Çarshia e saj e vjetër, e cila u rrafshua me tokë gjatë Luftës së Kosovës, që atëherë është rindërtuar dhe ia vlen të shikohet, shkruan revista.

Më pas, Muzeu i Pejës, ku brenda, siç shkruan revista, dhomat e rindërtuara me mjeshtëri i transportojnë vizitorët në epokat e shkuara. Në katin e parë, ekspozita me qeramika vezulluese, tekstile lokale dhe sende të përditshme, si mulli kafeje dhe tenxhere gatimi japin një pasqyrë intime të rajonit.

Revista tregon po ashtu se ushqimet tradicionale në Pejë përfshijnë speca të mbushur me mish të njohur si speca dollma.

Për pasditen, NAT GEO kujton se shtatë milje në veri të Pejës, Ujëvara e Drinit të Bardhë zhytet 82 këmbë nga maja e një dalje shkëmbore në një grykë mali me myshk. Nga vendpushimi modern në bazën e tij, ndiqni një shteg të asfaltuar përmes një pylli deri në rrëzë të ujëvarës, më pas ngjitni një shkallë të pjerrët deri në buzën e tij të fryrë. Në rrugën tuaj për në shtëpi, ndaloni në fshatin e afërt Radavc për të parë Mullirin e Bërdynajve. Mendohet se është ndërtuar mbi 300 vjet më parë, mulliri i miellit prej guri ka qenë në pronësi të së njëjtës familje që nga viti 1925 dhe ende mbështetet te lumi për ta fuqizuar gurin e tij të madh të mullirit. Kthehuni në Pejë, merrni një hartë të shtigjeve kulturore nga qendra informative turistike përballë Hotel Dukagjinit dhe shëtisni qytetin në kërkim të relikteve historike, nga një ish-hamam i shkatërruar deri te Xhamia e Kurshumliut e shekullit të 16-të, një nga ndërtesat më të vjetra në qytet.

Për mbrëmje, turistëve u rekomandohet të pijnë në ndonjë nga baret e këndshme në rrugën William Walker në Pejë, me këto këshilla: Porosisni një gotë rakie (raki frutash) për ta ngrohur barkun ose provoni një gotë birrë Crudo të Birra Pejës, të krijuar me ujë nga lumi Drini i Bardhë, i ushqyer nga burimet malore. Edhe në Pejë rekomandohet vera po ashtu. Ndërsa për darkë, NAT GEO këshillon: shijoni trashëgiminë arkitekturore të Pejës në Hotel Kulla e Zenel Beut, një shtëpi e rinovuar që shërben ushqim tradicional nga restoranti i tij në katin e parë. E karakterizuar nga muratura e bukur dhe dritaret e ngushta, të harkuara, Kulla kujton një kohë kur shtëpitë ndërtoheshin për t‘i mbrojtur banorët nga pushtimi i armikut.

Prizreni dhe Peja janë porta ideale për të eksploruar peizazhet e egra dhe të thyera të Kosovës jugore. Ja ku mund t’i provoni aktivitetet më të mira të rajonit në natyrë – dhe shijoni pamjet e saj që të lënë pa frymë.

Bjeshkët e Nemuna janë bërë një pikë e nxehtë për via ferrata (ngjitja nëpërmjet një hekurudhe metalike të mbyllur në mal). Përreth Pejës, do të gjeni katër rrugë për në Kanionin e Rugovës. Mat, më e ulëta dhe më e shkurtra, është më e mira për fëmijët, shkruan NATO GEO.

Duke u ngritur pas Prizrenit, Parku Kombëtar i Maleve të Sharrit është një nga zonat më të reja të mbrojtura të shkretëtirës në Europë. Infrastruktura është minimale, kështu që do t’ju duhet të kontaktoni Sharri Ecotour me bazë në Prizren, Balkan Natural Adventure ose Outdoor Kosova për të organizuar një shëtitje me udhëzues midis liqeneve alpine dhe luleve të egra të parkut. Peja, e vendosur në portën e Bjeshkëve të Nemuna, është një pikë kërcimi më e vendosur për shëtitje një dhe shumë-ditore, duke përfshirë të famshmen Via Dinarica, e cila lidh shtatë vende. Ecjet ditore përfshijnë udhëtime në Gjeravicë — në lartësinë 2,656 metra, mali më i lartë i Kosovës — dhe një udhëtim piktoresk drejt një çifti liqenesh bruz lart mbi fshatin Kuqishtë.

 

 

---