Pse zviceranët gjithmonë duan të jenë të përpiktë në kohë?

Një nga gjërat e para që një ardhje e re vëren në Zvicër është se sa përpikëria është një pjesë e madhe e kulturës lokale

Gazetarja zvicerano-amerikane me bazë në Gjenevë, Helena Bachmann zhytet në lidhjen e dashurisë zvicerane duke qenë në kohë.

Nga trenat zviceranë te orët zvicerane, ka pak stereotipe zvicerane më të pranishme se përpikëria, shkruan The Local, përcjell albinfo.ch.

Siç thuhet, “kushdo që mendon se gjermanët janë të përpiktë, nuk ka qenë kurrë në Zvicër”.

Dhe ndërsa shumë stereotipe janë pikërisht ato, stereotipet, në këtë rast mania e Zvicrës me përpikërinë është përpikërisht e saktë.

Në vitin 2019, një zgjerim i linjave Deutsche Bahn në Zvicër hasi disa kundërshtime jo për shkak të mundësive shtesë të udhëtimit, por për shkak se zviceranët ishin të shqetësuar se ata gjermanë të vonuar do të ngatërronin sistemet e tyre të ndërlikuara të transportit.

Siç vërehet nga korrespondenti i BBC Travel Eric Ëeiner, zviceranët jo vetëm që duan të jenë në kohë, por ata kënaqen kur janë të përpiktë. “Zviceranët marrin gëzim të vërtetë nga fakti që jeta zhvillohet në kohë dhe në një mënyrë mjaft efikase.”, përcjell tutje albinfo.ch.

Eksplorimi i dashurisë së Zvicrës me përpikërinë

Pyetja e parë që vjen në mendje është, pse janë zviceranët të njohur për përpikërinë e tyre?

A është për shkak se ata janë kaq të përfshirë në orë, apo ndoshta ata filluan të prodhojnë orë për të inkurajuar të gjithë që të jenë në kohë?

Çfarë erdhi e para: ora zvicerane apo përpikëria? Ne nuk do ta zgjidhim këtë enigmë pule-ose-vezë tani, megjithëse mund të jetë një histori për një ditë tjetër.

Në vend të kësaj, le të përqendrohemi në faktin se përpikëria është pikërisht mënyra se si zviceranët shënojnë. Fraza e përsëritur shpesh këtu është “nëse jeni në kohë, tashmë jeni vonë”.

E ardhur nga Shtetet e Bashkuara, dashuria zvicerane për përpikërinë më goditi sapo arrita – menjëherë në kohë, si të thuash.

Kjo është veçanërisht e vërtetë kur bëhet fjalë për transportin publik.

Në fillim të këtij viti, unë isha dëshmitare e kësaj skene: Një autobus tërhiqet në një ndalesë gjatë orës së pikut të mëngjesit për të marrë njerëzit në stacionin e trenit.

Rreth një duzinë njerëzish vijnë nga shkurret përreth ndalimit. Ata e dinë që autobusi është planifikuar të mbërrijë në 7:11 të mëngjesit, dhe tashmë është ora 7:10. Ata janë zviceranë dhe në trurin e tyre kanë të gdhendur orarin e autobusëve.

Ndërsa autobusi fillon të largohet, një person i vetmuar vrapon pas tij, duke bërë me shenjë shoferin që të ndalet. Udhëtarët e shikojnë nga dritaret me keqardhje: ai duhet të jetë një i huaj që nuk bëri asnjë përpjekje për të njohur orarin përmendësh.

Autobusi vazhdon drejt ndalesës së tij të radhës (të përpiktë) dhe personi i vetëm duhet të bëjë plane të tjera.

Pa dyshim, Zvicra nuk është vendi për njerëz të vonuar kronikisht.

Një skenë tjetër, këtë herë në stacionin e trenit: Treni pritet të mbërrijë në 9:43 të mëngjesit dhe të niset në 9:44. Sidoqoftë, bëhet një njoftim se treni do të vonojë katër minuta për shkak të punës së riparimit të hekurudhës diku në Zvicër.

Kjo do të thotë se do të arrijë në 9:47 dhe do të nisë në 9:48.

Njoftimi hedh në çrregullim të gjithë platformën e mbushur me njerëz, sikur një vonesë prej katër minutash do të ndryshojë tërë rrjedhën e jetës së tyre.

Ata fillojnë të flasin me njëri-tjetrin në një mënyrë të animuar, duke diskutuar pasojat e këtij vonesa dhe duke menduar se “çfarë ka ndodhur me Zvicrën?”

Të vetmit që marrin këtë lajm me qetësi janë dy gra që flasin italisht. Nxirrni përfundimet tuaja, përcjell tutje albinfo.ch.

Kjo nuk është aspak një ekzagjerim – në vitin 2014, zviceranët u acaruan që sistemi i tyre hekurudhor po “dështonte” për shkak të raporteve zyrtare se vetëm 87.5 përqind e trenave mbërritën brenda tre minutave nga koha e tyre e planifikuar, më poshtë nga synimi i qeverisë për 89 përqind.

Ka të ngjarë që lidhet me dëshirën e tyre për të organizuar gjithçka – në të vërtetë, “mikromenaxhimi” do të ishte një fjalë më e mirë – në mënyrën më efikase. Me fjalë të tjera, ata duan që gjithçka të shkojë sipas planit dhe jeta e tyre të ecë si një orë (zvicerane).

Të dish se çfarë të presësh dhe kur ta presësh, duket se u jep atyre një ndjenjë rehatie.

Përpikëria është gjithashtu sinonim i disiplinës – një tipar tjetër zviceran.

Nuk është çudi që zviceranët që u drejtohen kombeve më pak pedantë – për shembull fqinjët Italia dhe Franca, megjithëse Gjermania dhe Austria janë më të ngjashme – janë të mërzitur nga qëndrimi më i relaksuar ndaj mbajtjes së kohës (dhe gjithçkaje tjetër, për këtë çështje).

Por mos të harrojmë një gjë të rëndësishme

Zvicra është një komb shumëgjuhësor dhe secili rajon gjuhësor ka nën-kulturën e vet, shpesh i ndikuar në një farë mase nga fqinjët e tyre më të afërt.

Dëshmitë anekdotale dhe përvoja ime personale tregojnë se njerëzit që jetojnë në pjesën gjermanishtfolëse janë më të rreptët kur bëhet fjalë për përpikërinë, ndërsa zvicerano-francezët janë më të qetë.

Për shembull, në kantonin Vaud, shprehja e përdorur shpesh, “quart d’heure vaudois” do të thotë që tolerohet një vonesë e lehtë.

Po rajoni italishtfolës? Urtësia e zakonshme thotë që “Ticino është si Italia, vetëm më e pastër”.

Kjo shprehje mund të zbatohet edhe për mbajtjen e kohës: “Ticino është si Italia, vetëm më e përpiktë”.

Por jo aq të përpiktë sa Zürich.

A është përpikëria e përjetshme?

Shumë njerëz e shohin përpikërinë rigoroze si një e kaluar.

Sidomos të rinjtë janë më pak pedantë për shpejtësinë sesa pleqtë e tyre, duke i lejuar vetes disa liri veprimi dhe fleksibilitet në spektrin e vonesës.

A do të thotë kjo Zvicra do të bëhet më pak e përpiktë në të ardhmen? Vetëm koha do ta tregojë.

---