Pse çdo marrëveshje mes Zvicrës dhe BE-së është në duart e zviceranëve?

Raundi i rifilluar i negociatave midis Zvicrës dhe Bashkimit Evropian tani është duke u zhvilluar, por edhe nëse marrëveshjet nënshkruhen dhe vulosen, kjo nuk do të thotë automatikisht se ato do të hyjnë në fuqi.

Shefja e Bashkimit Evropian, Ursula von der Leyen dhe presidentja zvicerane Viola Amherd nisën negociatat në Bruksel të hënën mbi “një paketë të gjerë masash për të thelluar dhe zgjeruar marrëdhëniet BE-Zvicër”, sipas një deklarate të Komisionit Evropian.

Ky është një zhvillim pozitiv pasi Zvicra u largua papritmas nga më shumë se një dekadë negociatash në maj të vitit 2021 për shkak të refuzimit të BE-së për të mbështetur kërkesat zvicerane për të përjashtuar çështjet kyçe që lidhen me ndihmën shtetërore, mbrojtjen e pagave dhe lirinë e lëvizjes.

Ky veprim zemëroi Brukselin dhe tensionoi marrëdhëniet midis dy palëve. Por, pas gati tre vitesh të majë të këmbëve rreth njëri-tjetrit, të dy palët më në fund iu kthyen biznesit të hënën, përcjell thelocal.

Çfarë shpreson të arrijë Berna gjatë bisedimeve?

Me pak fjalë, këto janë disa nga çështjet që Zvicra do të sjellë në tryezën e bisedimeve:

Emigracioni

Shumica (1.4 milionë) e shtetasve të huaj që jetojnë në Zvicër dhe ende vijnë në Zvicër janë nga shtetet e BE-së, kështu që emigracioni është një temë e nxehtë.

Mbrojtja e pagave

“Objektivi për sigurimin e kushteve të pagave dhe punës duke ruajtur në mënyrë të qëndrueshme nivelin aktual të mbrojtjes do të rikonfirmohet”, theksoi qeveria.

Elektriciteti

Prandaj, qeveria zvicerane dëshiron të negociojë një marrëveshje me BE-në, në mënyrë që të lejojë qasje të plotë për Zvicrën në tregun e vetëm të energjisë elektrike dhe “të sigurojë bashkëpunim në këtë sektor me BE-në në të ardhmen”.

Transporti

Paralelisht me hapjen e transportit hekurudhor ndërkombëtar të pasagjerëve, Këshilli Federal do të kërkojë të ruajë prerogativën e Zvicrës për të ndarë slotet në territorin e saj.

“Hapja e kontrolluar e transportit hekurudhor ndërkombëtar nuk duhet të ndikojë në cilësinë e transportit publik në Zvicër”, tha qeveria, transmeton albinfo.ch.

Sovraniteti zviceran

Qeveria dëshiron të sigurojë që Zvicra do të jetë gjithmonë në gjendje të vendosë në mënyrë autonome nëse dëshiron apo jo të miratojë ligjin evropian.

Sistemi i tij i referendumeve me demokraci të drejtpërdrejtë duhet gjithashtu të mbetet i paprekur.

Në rast mosmarrëveshjeje, Zvicra dhe BE-ja do të përfaqësohen në mënyrë të barabartë në një gjykatë arbitrazhi, e cila do të duhet të vendosë.

Nëse të dyja palët bien dakord për këto dhe pika të tjera që janë duke u negociuar, kur do të hyjnë në fuqi traktatet e reja?

Mund të marrë pak kohë, por një pyetje më e mirë për të bërë është: a do të zbatohen fare këto marrëveshje?

Kjo sepse kur bëhet fjalë për zbatimin e ligjeve të reja – pavarësisht nëse janë hartuar në Bernë apo në Bruksel – populli do të ketë fjalën e fundit, vendimtare. Sipas këtij sistemi, çdo legjislacion i ri të cilit çdo grup qytetarësh zviceranë kundërshton, do të dalë në referendum.

Për ta bërë këtë në një nivel federal, kundërshtarët duhet të mbledhin 50,000 nënshkrime të vlefshme brenda 100 ditëve nga publikimi i legjislacionit të ri. Ligji do të hyjë në fuqi vetëm nëse pranohet nga shumica e votuesve. (Vetëm shtetasit zviceranë mbi 18 vjeç mund të nënshkruajnë peticionet dhe të votojnë në referendumet kombëtare).

A votojnë qytetarët zviceranë gjithmonë kundër lidhjeve më të ngushta me BE-në?

Jo. Në maj të vitit 2000, për shembull, 67.2 për qind votuan në favor të paketës së parë të marrëveshjeve dypalëshe me Bashkimin Evropian. Dhe në vitin 2005, 56 për qind e votuesve miratuan zgjatjen e marrëveshjes për lëvizjen e lirë të personave.

Megjithatë, për sa i përket anëtarësimit në BE, votuesit kanë qenë në masë të madhe kundër kësaj lëvizjeje.

Më 1997 dhe 2001, më shumë se 74 për qind kishin refuzuar nismat popullore që kërkonin anëtarësimin në BE.

Po në lidhje me raundin e fundit të negociatave?

Është shumë herët për të thënë, por kundërshtimi për çdo lidhje të mëtejshme me Brukselin po fiton vrull, veçanërisht në mesin e krahut të djathtë – historikisht një forcë shtytëse kundër BE-së.

SVP po flet kundër “traktatit të nënshtrimit në BE”, ndërsa grupi i saj motër, Pro Schweiz, ka mbledhur nënshkrime të mjaftueshme për të nisur një votim për forcimin e neutralitetit të Zvicrës dhe, si rrjedhojë, duke hedhur poshtë çdo gjë që lidhet me bashkëpunimin me Bashkimi Evropian.

Prandaj është e sigurt që njëri ose të dy grupet do të nisin një referendum për të ndaluar qeverinë të zbatojë ndonjë politikë më pro-evropiane.

Megjithatë, kjo nuk do të thotë se zviceranët, të cilët janë kryesisht një grup pragmatik, do të refuzonin marrëveshjet e reja në kutinë e votimit – pasi shumica i kishte pranuar tashmë traktatet e përmendura më lart.

Sido që të jetë, mediat zvicerane po përsërin raportimet se “është populli zviceran ai që do të vendosë nëse marrëveshjet dypalëshe midis Zvicrës dhe Bashkimit Evropian do të finalizohen”.

---