Pse Austria renditet kaq keq në indeksin për lirinë e shtypit?

Midis skandaleve politike dhe një tregu mediatik në rënie, Austria është renditur vazhdimisht në nivele të ulëta në analizat e lirisë së shtypit në mbarë botën, por ka arritur pikën më të ulët këtë vit.

Kur mendojmë për vendet ku ka probleme me lirinë e shtypit, zakonisht janë vendet që janë zona lufte ose diktatura që vijnë në mendje. Pra, fakti që Austria renditet vetëm e 32-ta në indeksin e fundit të lirisë së shtypit të Reporterëve pa Kufij (RSF) mund të duket befasues për shumë njerëz, transmeton albinfo.at.

Ky është rezultati më i keq i vendit deri më sot, pasi rrëshqiti nga vendi i 29-të që mbante vitin e kaluar. Në vitin 2024, Austria renditet në mes të vendeve të klasifikuara si “të kënaqshme”, pas Moldavisë dhe përpara Mauritanisë. Vetëm tetë vende vlerësohen me një situatë “të mirë”. Edicioni i 22-të i Indeksit të Lirisë së Shtypit mbulon 180 vende në mbarë botën.

Sipas Fritz Hausjell, President i RSF Austria, ka shumë arsye pse Austria ka mbetur prapa. Gjyqësori po heton “marrëdhëniet e ngushta shumë problematike dhe praktikat e dyshuara korruptive midis partisë qeverisëse ÖVP dhe disa mediave kryesore”, tha ai, sipas një raporti të ORF. Përveç kësaj, gjyqësori po heton rolin e FPÖ-së së ekstremit të djathtë në korrupsionin e mundshëm të reklamave.

“Në Austri, liria e shtypit është minuar nga presione të ndryshme politike ose kufizime në qasjen në informacion. Dhuna në ngjarje publike i pengoi gazetarët të raportonin lirisht”, thuhet në raport.

Tregu i vogël dhe ndikimet politike

“Me vetëm një duzinë mediash kryesore, tregu mediatik është i vogël dhe shumë i përqendruar. Për më tepër, tabloidët kanë lexueshmërinë më të madhe dhe ka pasur shumë përpjekje për të ndikuar në mediat shtetërore dhe ato private”, thuhet në raportin e kësaj organizate.

“Disa politikanë dyshohet se kanë përdorur fondet publike për të blerë mbulim të favorshëm në mediat tabloid, ndërsa të tjerë janë përpjekur të ndërhyjnë duke shkuar drejtpërdrejt në redaksi, si ish-kancelari Sebastian Kurz. Ai u detyrua të jepte dorëheqjen në vitin 2021 për shkak të dyshimeve për blerjen e mbulimit pozitiv në një gazetë private. Gazetarët janë ndonjëherë objektiva të sulmeve politike që vijnë nga ekstremet”, thuhet në raport.

Ka pasur skandale të rëndësishme pas akuzave për korrupsion mes politikanëve dhe mediave.

Së fundmi, prokurorët thanë se një hetim ndaj disa ish-anëtarëve të qeverisë për ryshfet të dyshuar, korrupsion dhe shkelje të besimit u hap në mes të prillit. Herbert Kickl, lideri i linjës së ashpër të Partisë së Lirisë (FPOe) të krahut të djathtë të Austrisë – që aktualisht kryeson sondazhet përpara zgjedhjeve që priten në shtator – dyshohet se ka porositur reklama dhe ka paguar për to me para publike.

Në fund të vitit 2021, një skandal i madh i korrupsionit mediatik shpërtheu në vendin alpin. Ish-kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz dhe rrethi i tij i ngushtë u akuzuan për përdorimin e fondeve publike për të paguar për sondazhet e shtrembëruara për të rritur imazhin e tij në mediat tabloide austriake. Kjo përfundimisht çoi në dorëheqjen dhe daljen e Kurz nga politika, përcjell thelocal.at.

Sigurisht, një nga skandalet më famëkeqe politike të vendit, i ashtuquajturi “Ibizagate” që shpërtheu në vitin 2019, tregon gjithashtu lidhjet e errëta nëntokësore të liderëve austriakë dhe mediave kryesore. Në atë kohë, një video e zbuluar tregonte liderin e atëhershëm dhe zëvendëskancelarin e FPÖ-së, Heinz-Christian Strache, në një takim të vitit 2017 në ishullin turistik spanjoll të Ibiza-s, me një grua që paraqitej si mbesa e një oligarku rus.

Midis shumë deklaratave të diskutueshme, Strache u filmua duke diskutuar mundësinë që gruaja të blinte tabloidin më të lexuar të Austrisë, Kronen Zeitung, dhe ta bënte linjën e tij editoriale më pro-FPOe.

Por nuk janë vetëm mediat tabloide që kanë mbuluar lidhjet me ata që janë në pushtet. Në vitin 2022, dy gazetarë të shquar austriakë, redaktorë të mediave me reputacion si Die Presse dhe ORF, u desh të jepnin dorëheqjen për shkak të bisedave të rrjedhura mes tyre dhe politikanëve. Bisedat treguan diskutime mbi emërimet me transmetuesin publik ORF dhe shënime miqësore me “afërsi të papërshtatshme” mes tyre dhe liderëve politikë.

Kuadri ligjor i vjetëruar dhe ngacmimet

Edhe pse po diskutohen projektligje të ndryshme, Austria është shteti i fundit anëtar i BE-së pa ligj për lirinë e informacionit. Gazetarët janë, për më tepër, të shqetësuar për përpjekjet e disa partive politike për të kufizuar qasjen e tyre në informacionet gjyqësore.

Gazetarët gjithashtu ngacmohen nga grupe të ndryshme interesi dhe lëvizje shoqërore. Ata janë të prirur të censurojnë veten si rezultat i sulmeve në internet bazuar në gjininë, klasën shoqërore, përkatësinë etnike ose fenë e tyre.

Pas pandemisë COVID-19, lufta midis Rusisë dhe Ukrainës është bërë një çështje që po polarizon shoqërinë austriake dhe po i inkurajon njerëzit të vënë në dyshim gazetarinë, theksohet në raport.

Për më tepër, mbulimi i protestave nga gazetarët po përballet me pengesa të konsiderueshme nga policia, e cila përdor kontrolle të shpeshta të identitetit për t’i ngacmuar dhe kërcënuar me veprime ligjore. Gratë gazetare janë veçanërisht të rrezikuara. Redaksitë shpesh marrin letra dhe mesazhe kërcënuese, sipas raportit.

---