Planet për të ‘rrëzuar’ dollarin amerikan

Rusia dhe Kina po bëjnë lëvizje për të rrëzuar nga froni dollarin amerikan dhe rëndësinë e tij në sistemin financiar global.

Supremacia e dollarit amerikan dhe lidershipi global i SHBA-së janë vënë në pikëpyetje gjithnjë e më shumë që nga kriza financiare globale e vitit 2008.

Fakti që kjo krizë nisi në Shtetet e Bashkuara ngriti shqetësime në pjesë të tjera të globit rreth besueshmërisë së udhëheqjes amerikane dhe racionalitetin e ruajtjes së pozicionit hegjemonist të dollarit në sistemin financiar global.

Kjo krizë krijoi gjithashtu një mundësi të re për fuqitë në rritje për të kërkuar status dhe përfaqësim më të madh në qeverisjen globale.

Dollari dhe nafta

Javën e shkuar, perspektiva e diskutuar prej kohësh për fundin e hegjemonisë së dollarit amerikan në tregjet globale të naftës dhe gazit hodhi një tjetër hap drejt realizimit me njoftimin e gjigantëve rusë dhe kinezë të hidrokarbureve, Gazprom dhe China National Petroleum Corporation (CNPC).

Gjigantët rusë dhe kinezë ranë dakord të kalojnë pagesat për furnizimet me gaz dhe naftë në rubla dhe juan në vend të dollarit amerikan që deri tani është konsideruar edhe si valuta e naftës apo petrodollar, pasi prej kohësh nafta është tregtuar ekskluzivisht në dollarë.

Kina e ka parë gjithnjë pozicionimin e monedhës së saj Yuan si një pasqyrim i rëndësisë së saj gjeopolitike dhe ekonomike në arenën globale.

Ndërsa Rusia, e përballur me sanksione që synuan shkatërrimin e saj ekonomik, ka edhe më shumë arsye për t’u hakmarrë.

Nuk duhet harruar, se pavarësisht sanksioneve dhe shkëputjes së saj nga SWIFT, rubla ruse ka qenë monedha më e fortë në botë këtë vit, duke fituar mesatarisht mbi 30% të vlerës në një kohë tejet të shkurtër. Ky është edhe një tjetër tregues i vrullit me të cilin Putin ka vendosur të reagojë kundër sanksioneve që u vendosën ndaj tij.

 

De-dollarizimi

 

Ndërkohë, një hallkë tjetër e rëndësishme në planin e aleancës Putin-Xi-Jin Ping për të sfiduar dollarin, është pikërisht aleanca BRICS (Brazil, Rusi, Indi, Kinë, Afrikë e Jugut).

Vendet e BRICS po punojnë për krijimin e një monedhe të re rezervë për t’i shërbyer më mirë interesave të tyre ekonomike, sipas Pavel Knyazev, zëvendësdrejtor i Departamentit të Planifikimit të Politikës së Jashtme të Ministrisë së Jashtme ruse.

Dhe jo vetëm kaq. Por ndryshe nga të gjitha monedhat e tjera ekzistente që bien në kategorinë FIAT, monedha e re e supozuar e kësaj aleance do të bazohet në ar dhe mallra të tjerë me vlerë, pjesë e një shporte të madhe të bllokut pesë-vendësh.

Por çfarë janë paratë FIAT?

Paraja Fiat (nga latinishtja: fiat, “le të bëhet”) është një lloj monedhe që nuk mbështetet nga asnjë mall apo send me vlerë si ari apo argjendi.

Dollari, euro dhe praktikisht çdo monedhë tjetër në botë janë para FIAT. Por kjo nuk ka qenë gjithnjë e vërtetë.

Që nga vendimi i Presidentit Riçard Nikson për të mos paguar konvertueshmërinë e dollarit amerikan në ar në vitin 1971, një sistem i monedhave kombëtare fiat nisi të përdoret globalisht.

Me fjalë më të thjeshta, në vitin 1973, dollari amerikan u kthye zyrtarisht në monedhë FIAT, kur presidenti Nixon deklaroi gjatë një lajmërimi televiziv historik, se dollari do të shkëputej nga varësia e tij tek sasia e arit që qarkullonte në treg.

Por monedhat FIAT janë të mbështetura tek diçka, dhe ai është pikërisht borxhi.

Dhe pavarësisht se ky sistem ka shumë kritikë, ekzistojnë edhe shumë ekonomistë të tjerë që argumentojnë se paratë e FIAT u japin bankave qendrore një kontroll më të madh mbi ekonominë, pasi ato mund të kontrollojnë sa para shtypen si dhe rrisin mundësinë për të marrë më shumë para borxh, që sipas tyre, është e vetmja gjë që ka lejuar rritjen eksponenciale të ekonomive botërore.

 

BRICS vs. NATO

 

Për t’u kthyer tek plani i Putin dhe Xi-jin Ping – gjatë mbledhjes së fundit të BRICS muajin e shkuar, Kina shprehu nevojën për zgjerimin e këtij blloku me qëllimin e vetëm: konkurrimin e Aleancës së Atlantikut Verior, NATO-s.

Këto shtete nuk i lidh vetëm fakti se ato të gjitha janë pretendente për të qenë superfuqi të ardhshme, por ato gjithashtu i përkufizon fakti se kanë zgjedhur të mos definohen nga ‘vlerat perëndimore’, duke dalë shpesh haptazi kundra tyre dhe mbi të gjitha, të gjitha këto shtete kanë nota – edhe pse në nuanca të ndryshme – të një modeli udhëheqjeje autokratike.

Në aspektin më të gjerë të planit të de-dollarizimit, vendet anëtare të BRICS nuk janë në të njëjtin nivel kur bëhet fjalë për ‘rrëzimin’ e dollarit – kjo sepse disa prej tyre janë ende aleatë të SHBA-së/euronews

 

 

---