Në cilin shtet njerëzit shpenzojnë më shumë?

Rritja e kostos së jetesës në Evropë

Rritja e kostos së jetesës është shqetësimi më i madh për më shumë se 90% të europianëve. Të dhënat zyrtare hedhin dritë mbi arsyet që qëndrojnë pas kësaj ankthi në rritje.

Shpenzimet e konsumit të familjeve tregojnë për ndarjen e shpenzimeve që bëjnë familjet rezidente për të përmbushur nevojat e tyre të përditshme, si ushqimi, strehimi (qiraja), veshja, energjia, shëndetësia dhe transporti.

Strehimi, uji, energjia elektrike, gazi dhe lëndët e tjera djegëse përbënin pjesën më të madhe të shpenzimeve të konsumit të familjeve në BE në vitin 2022, duke përfaqësuar 24.1%. Kjo pasohej nga ushqimi dhe pijet joalkoolike me 13.6% dhe kostot e transportit me 12.5%. Ndërsa renditja e këtyre kategorive ka mbetur e njëjtë gjatë 20 viteve të fundit, pjesët e tyre relative kanë ndryshuar me kalimin e kohës.

Duke krahasuar përqindjet nga 2002 në 2022, ndryshimi më i madh ndodhi në strehim, i cili u rrit nga 21.1% në 24.1%. Kjo përfaqëson një rritje prej 3 pikë përqindjeje gjatë dy dekadave. Kjo do të thotë se, nëse shpenzimet totale të një familjeje ishin 1,000 € në 2002, ata do të kishin shpenzuar 211 € për strehim. Deri në vitin 2022, kjo shumë do të ishte rritur në 241 €.

Kjo rritje nënvizon barrën financiare gjithnjë e më të madhe të kostove thelbësore të jetesës për familjet europiane, ndoshta të nxitur nga rritja e çmimeve të strehimit dhe kostove të energjisë gjatë dy dekadave të fundit.

Duke parë ndryshimin në përqindje, pjesa e shpenzimeve për shëndetin u rrit me 22%, krahasuar me një rritje prej 14% në strehim. Megjithatë, për shkak se pjesa e shpenzimeve për strehim është dukshëm më e madhe, ndikimi i përgjithshëm i rritjes së kostove të strehimit është shumë më i madh.

Duke filluar me pak mbi 20% në fillim të viteve 2000, pjesa e shpenzimeve familjare për strehim dhe shërbime komunale u rrit gradualisht, duke arritur një kulm prej gati 25% në vitin 2013. Ky periudhë përjetoi rritjen më të rëndësishme, duke theksuar kostot në rritje të lidhura me strehimin dhe shërbimet komunale.

Pas një rënieje të lehtë, kjo pjesë u rrit sërish gjatë pandemisë së Covid-19, duke arritur një rekord të lartë prej 25.6% në vitin 2020.

Rritja e përgjithshme e shpenzimeve për strehim dhe shërbime komunale gjatë dy dekadave të fundit tregon se këto kosto janë bërë një pjesë gjithnjë e më e madhe e buxheteve familjare, duke reflektuar presionet më të gjera ekonomike dhe ndryshimet në kostot e jetesës në të gjithë BE-në.

Irlanda sheh rritjen më të madhe
Në disa vende, rritja ka qenë më e theksuar, duke tejkaluar 5%. Ndërmjet viteve 2002 dhe 2022, Irlanda pa rritjen më të madhe, me një rritje të jashtëzakonshme prej 7.1%, pasuar nga Spanja dhe Italia me rritje prej 6.3% dhe 5.4%, respektivisht.

Në 10 vende të BE-së, rritja tejkaloi 4%, duke theksuar një tendencë të përhapur rritëse në të gjithë rajonin.

Disa vende të Evropës Lindore, së bashku me Suedinë dhe MB-në, panë ulje në pjesën e shpenzimeve për strehim. Rumania, në veçanti, përjetoi rënien më të madhe, me një ulje prej 4.1%, ndërsa Bosnja dhe Hercegovina dhe Serbia gjithashtu panë rënie të dukshme.

Gjatë pandemisë Covid, pjesa e shpenzimeve familjare për strehim u rrit në pothuajse të gjitha vendet, duke arritur nivele rekord. Megjithatë, në vitin 2022, me lehtësimin e pandemisë, kjo pjesë filloi të bjerë.

Duke marrë parasysh nivelet kulmore të shënuara gjatë pandemisë, rritja e përgjithshme e shpenzimeve për strehim gjatë dy dekadave të fundit bëhet edhe më e dukshme.

Cilat vende europiane shpenzojnë më shumë për strehim?
Kostoja e strehimit si përqindje e totalit të shpenzimeve familjare ndryshon ndjeshëm në Evropë. Në vitin 2022, Sllovakia kryesoi listën, me më shumë se 30% të shpenzimeve familjare të dedikuara për strehim. Finlanda dhe Danimarka e ndoqën nga afër, me pjesë përkatësisht prej 29.6% dhe 29.1%.

Këto shifra tregojnë se vendet e Evropës Veriore dhe Qendrore po përballen me presione të mëdha financiare të lidhura me strehimin dhe shërbimet komunale, ndoshta të nxitura nga kostot më të larta të energjisë ose tregjet e strehimit më të shtrenjta.

Në kontrast, vendet e Evropës Jugore dhe Lindore si Mali i Zi, Turqia dhe Shqipëria kanë pjesë shumë më të ulëta, me Malin e Zi në vetëm 11.6%, dhe Turqinë dhe Shqipërinë në 12.4% dhe 12.5%, respektivisht.

Kostot e strehimit godasin më shumë familjet me të ardhura të ulëta
Një raport i fundit i OECD mbi strehimin e përballueshëm nënvizon se kostot e strehimit mund të vendosin një barrë të rëndë financiare mbi familjet, veçanërisht ato me të ardhura të ulëta. Përqindja e mbingarkesës së kostos së strehimit është alarmuese e lartë ndër ekonomitë kryesore të Evropës.

Në vitin 2022, pothuajse gjysma e qiramarrësve privatë me të ardhura të ulëta në MB (49%) shpenzuan më shumë se 40% të të ardhurave të tyre për qira, pasuar nga 32% në Francë dhe 28% në Itali.

---