Ndryshimet që sollën zgjedhjet federale në Zvicër

Zgjedhjet federale të Zvicrës sollën shumë befasi, që nga ulëset e siguruara, deri te deputetët e rinj.

1) Vala e gjelbër i takon të kaluarës

Humbja e të Gjelbërve dhe Partisë së Gjelbër Liberale u bën jehonë vështirësive të përjetuara nga partitë e gjelbra brenda Bashkimit Evropian. Sipas sondazheve, ata gjithashtu pritet të pësojnë një pengesë në zgjedhjet evropiane në qershor 2024.

Gjatë fushatës zgjedhore 2019, temat e gjelbra kishin dominuar debatin publik dhe provokuan mobilizim të madh në të majtë të spektrit politik, veçanërisht me organizimin e grevave klimatike, por që nuk ndodhi këtë vit, shkruan swissinfo.ch.

2) SVP kapitalizoi me sukses temën e saj të preferuar

Imazhet e ishullit italian të Lampedusës, përballë një fluksi të madh emigrantësh nga Afrika e Veriut, bënë xhiron e botës dhe sollën në plan të parë politikën e azilit gjatë këtij viti zgjedhor. Ky ka qenë një ndihmë për SVP-në (Partinë Popullore Zvicerane të krahut të djathtë), e cila e ka fokusuar fushatën e saj në temën e saj të preferuar, luftën kundër imigracionit.

Me rritjen e kërkesave për azil (12,188 nga fillimi i janarit deri në fund të qershorit, ose +43% krahasuar me 2022), përveç pranisë së 65,000 refugjatëve nga Ukraina, SVP ishte në gjendje të përfitonte nga rritja shqetësimet e një pjese të popullsisë.

3) FDP (liberalët) nuk arritën të bindin popullin për imigracionin

Nën sloganin “E vendosur, por e drejtë”, Partia Liberale e bëri gjithashtu politikën e emigracionit një nga temat e saj prioritare gjatë fushatës zgjedhore. Në kontrast me SVP-në, Liberalët këmbëngulën në nevojën për të ruajtur lëvizjen e lirë të njerëzve për të tërhequr punëtorë të kualifikuar evropianë, ndërkohë që vinin me çekan dëshirën e saj për të luftuar “turizmin social” dhe “kaosin e azilit”.

Me këtë qëndrim dhe sulmet e tyre çuditërisht virulente ndaj Elisabeth Baume-Schneider, liberalët nuk donin t’i linin fushë të hapur të djathtës izolacioniste për këtë çështje. Megjithatë mbetet fakti që votuesit i dhanë qartësisht më shumë besim zgjidhjeve të propozuara nga SVP.

Si rezultat, partia themeluese e Zvicrës moderne (FDP) ngeci në këto zgjedhje dhe nuk arriti ta kthejë rënien e saj afatgjatë, përcjell albinfo.ch.

4) Socialdemokratët përfituan vetëm pak nga pakënaqësia sociale

Për fushatën e saj zgjedhore 2023, Partia Socialdemokrate (SP)  iu rikthye bazave: lufta për fuqinë blerëse të familjeve. Kthimi i inflacionit dhe njoftimi i një rritjeje të konsiderueshme të primeve të sigurimeve shëndetësore vetëm një muaj para zgjedhjeve federale i vendosin çështjet sociale përsëri në qendër të interesave. Kështu, socialdemokratët ishin në gjendje të rifitonin disa vota nga të Gjelbrit në kampin e krahut të majtë.

Por, ndërsa primet e sigurimeve shëndetësore janë edhe një herë shqetësimi numër një i zviceranëve, përpara emigracionit, socialdemokratët në fund përfituan vetëm pak nga pakënaqësia që zhurmonte mes disa votuesve të klasës së mesme.

5) Ngritja e Qendrës

Qendra (DIe Mitte) ka kaluar Liberalët si forca e tretë politike e vendit në Dhomën e Përfaqësuesve, dhe kështu – të paktën matematikisht – ka të drejtë për një vend  të dytë në Këshillin Federal.

Qendra do të jetë edhe më iniciative dhe do të vendoset si forca e padiskutueshme politike në qendër të spektrit politik. Nën udhëheqjen e presidentit të partisë Gerhard Pfister, ajo ka hequr profilin e saj të ulët proverbial. Në Dhomën e Përfaqësuesve, ajo mbetet një partner i rëndësishëm koalicioni për Liberalët dhe SVP-në, të cilat mes tyre nuk kanë shumicën. Në Senat, ajo duhet të mbetet forca më e rëndësishme.

6) Pavarësisht krizave globale, zgjedhjet nuk tërhoqën turmat në kutitë e votimit

Zvicra, një demokraci model, është e lodhur nga politika. Kështu mund ta analizojmë pjesëmarrjen në këto zgjedhje. Me 46.6%, pjesëmarrja e votuesve është padyshim pak më e lartë se në vitin 2019 (45%). Por, siç ka ndodhur gjithmonë në dekadat e fundit, më shumë se gjysma e elektoratit nuk dolën në votime. Dhe kjo në një kohë kur bota po kalon kriza njëra pas tjetrës dhe fuqia blerëse po bie në Zvicër.

Si mund ta shpjegojmë heshtjen e shumicës së elektoratit? Ndoshta shkaku kryesor i abstenimit qëndron në inercinë e natyrshme në sistemin zviceran. Kur një parti fiton 3% më shumë, pothuajse konsiderohet një tërmet politik. Por balanca e fuqisë pothuajse gjithmonë mbetet e pandryshuar.

Dhe nëse Parlamenti, qoftë pak në të majtë apo pak në të djathtë, do të merrte një vendim të pakëndshëm, abstenuesit mendojnë se mund ta kërkojnë atë në rregull me një referendum.

7) Nuk ka debat të madh idesh

Fushata elektorale ishte shumë larg pikave të ndezura politike dhe luftimeve intensive që shiheshin jashtë vendit. Partitë hodhën parullat e tyre të fushatës bazuar në temat e tyre të preferuara, pa shkelur shumë terrenin e kundërshtarëve të tyre. Nuk pati as debate reale të thelluara për çështjet kryesore politike të ditës. Rënia e Credit Suisse dhe marrëdhëniet me Bashkimin Evropian munguan në fushatë.

Megjithatë, siç ndodh çdo katër vjet, kjo fushatë zgjedhore u mundësoi partive të krijojnë lidhje me publikun. Secili kandidat duhej të jepte gjithçka dhe të shtrëngonte qindra, nëse jo mijëra, duar me shpresën për të mbajtur ose fituar një vend në Bernë. Një moment i rrallë dhe i çmuar, madje edhe në një demokraci zvicerane, shpesh konsiderohet si një model i afërsisë midis njerëzve dhe përfaqësuesve të tyre.

8) Zviceranët jashtë vendit, një elektorat gjithnjë e më i favorizuar

Më shumë se 220,000 zviceranë jashtë vendit janë të regjistruar për të votuar. Gjithnjë e më shumë emigrantë kthehen në shtëpi në një moment. Si e tillë, është legjitime që ata të marrin pjesë në vota dhe zgjedhje.

Ky elektorat po rritet me shpejtësi: ai është trefishuar në 30 vitet e fundit dhe ka arritur një madhësi që teorikisht do t’i lejonte atij të zinte gjashtë vende në Dhomën e Përfaqësuesve. Si rezultat, partitë po konkurrojnë gjithnjë e më shumë për votat e zviceranëve jashtë vendit. SVP, Socialdemokratët, Liberalët dhe Qendra kanë qenë aktive në diasporë dhe kanë seksione ndërkombëtare. Në të kaluarën, këto kanë ndihmuar disa kandidatë të sigurojnë votat e nevojshme për t’u zgjedhur, shkruan swissinfo.ch.

 

---