Mutacioni i negacionizmit shqetëson

Konferenca e organizuar nga platforma albinfo.ch në Universitetin e Lozanës, si pjesë e aktiviteteve të ekspozitës "Besa", ka gjeneruar një debat konstruktiv mbi zhvillimin e këtij fenomeni në Evropë dhe në Ballkan.

Ishte një sallë e mbushur me studentë dhe qytetarë, ku konferenca e organizuar nga albinfo.ch u zhvillua të enjten e kaluar rreth temës “Manifestimet dhe zhvillimet e negacionizmit në Evropë, në Zvicër si dhe në shtetet e rajonit të Ballkanit”. Me këtë rast, katër pjesëmarrës kyç zhvilluan debatin nën moderimin e Michel Zendali (gazetar i radio televizionit zviceran, RTS), Jean-Yves Camus, specialist i nacionalizmit dhe ekstremizmit në Evropë, i përcjellë për bisedë nga Philippe Bender, historian, analist politik dhe kolumnist, Jacques Ehrenfreund, profesor në Universitetin e Lozanës dhe Yves Laplace, novelist, autor dhe dramaturg.

Nën vështrimin e vëmendshëm dhe të angazhuar të publikut universitar si dhe të qytetarëve të pranishëm, panelistët trajtuan secili në mënyrën e vet historinë dhe aktualitetin e negacionizmit lidhur me aspektin e politikës zvicerane, evropiane si dhe të vendeve të Ballkanit. Me që një orë e gjysmë nuk ishte e mjaftueshme, ky debati zgjati më shumë se dy orë, pasi që biseda zhvillohej nga ndërhyrjet, pyetjet dhe komentet e publikut. Nën dritën e aktualitetit, nuk është për t’u habitur kur shohim se sa ishte e nevojshme që të hapim një debat të tillë.

Mes negacionizmit dhe revizionizmit, një dallim që duhet theksuar

 

Në fjalimin e tij hyrës Jean-Yves Camus menjëherë vendosi kornizën teorike, duke dalluar negacionizmin nga revizionizmi. I pari “mohon realitetin material të gjenocidit”. Me fjalë të tjera, në rastin e gjenocidit të hebrenjve nga Gjermania naziste negacionistët (mohuesit e Holokaustit) argumentojnë se gjenocidi “thjesht nuk ka ekzistuar kurrë dhe është një gënjeshtër”. Kjo ngre një pyetje materiale, nëse nuk ka pasur shfarosje të hebrenjve, ku janë zhdukur ata? – shtron pyetjen z.Camus. Ky mohim historik është i motivuar me argumentin se nuk ka pasur një “qëllim fillestar për shfarosjen e hebrenjve”, theksoi ekperti i ekstremizmit në Evropë. Duhet theksuar se fenomeni i negacionizmit prek gjithashtu gjenocidin e armenëve i kryer nga qeveria e xhonturqve të Perandorisë Osmane gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Lidhur me revizionistët, Camus shpjegoi se “janë ata që zvogëlojnë numrin e viktimave, ose që përmbysin krejtësisht përgjegjësinë e asaj që ka ndodhur. Në rastin e gjenocidit armenian mohimi i plotë është shumë i rrallë, ndërsa skualifikimi është i shpeshtë. Ka pasur masakra, por jo gjenocid (që nënkupton paramendim dhe vullnet të çrrënjosjes së një popullate duke përdorur një plan sistematik)”. Pra. revizionistët pohojnë se “nuk ka pasur një milion viktima, por ndoshta 200.000”. Por, gjithashtu, ata “argumentojnë se vrasjet nuk ishin rezultat i një plani të përbashkët nga qeveria e xhonturqve. Në fakt, masakrat ishin një përgjigje e turqve, të cilët ishin sulmuar nga armenët. “Në lidhje me Gjermaninë, thekson Camus, për revizionistët, shpërthimi i luftës kundër hebrenjve ishte një formë e luftës parandaluese. “Kështu, qëllimi i paramenduar, i cili përbën një kusht sine qua non i gjenocidit,
zhduket, pra».

Për arsye të ndryshme, Jean-Yves Camus vuri në dukje se mohuesit apo tezat revizioniste kryesisht gjejnë dëgjues në lidhje me gjenocidin e hebrenjve ose të armenëve. Sipas z Camus, gjatë një kohe këto teza kanë hedhur dyshime mbi faktet, por ato nuk veprojnë më aq shumë. Kjo ngre një pyetje: në çfarë forme janë shndërruar këto fenomene?

Negacionizmi është duke u shndërruar

Sipas Jean-Yves Camus, idetë e negacionistëve nuk do të kishin njohur një jehonë të tillë nëse qarqet neonaziste kishin qenë të vetmit propagandues të kësaj teze. Në fakt, “është në udhëkryqin që ka ndodhur në disa raste mes negacionizmit të vendosur politikisht nga e djathta ekstreme si dhe me anticionizmin radikal i të majtës ekstreme, i cili konsideronte që nuk mund të ekzistonte veçantia çifute. Pra, është ky kryqëzim që ka lejuar shfaqjen e protestave në lidhje me “nazifikacionin e Izraelit si dhe të ushtrisë së saj, të interpretimit të fatit të palestinezëve, të formave antisemite të pranuara, etj.”.

Ngacionizmi është duke u transformuar gjithnjë e më shumë, pohon z.Camus. “Nuk do të ketë më mohues të realitetit material të gjenocidit. Do të ketë antisemitë që nuk kërkojnë të fshehin mendimet e tyre. Kjo është ajo që është shqetësuese. Nuk kemi më të bëjmë me mohimin e fakteve, ne kemi të bëjmë me një skemë të të menduarit, e cila pranon se ka ndodhur, në fund të fundit, një gjenocid. Duke na e vënë parasysh vazhdimisht këtë fakt…”. Çfarë z.Camus vështron është fakti se propaganda negacioniste në internet është duke u shndërruar në një propagandë antisemite absolutisht të pranuar si dhe plotësisht e pafshehur.

 

Profesori Jacques Ehrenfreund mendon se kohët e fundit kemi të bëjmë me një transformim jashtëzakonisht të rrezikshëm. Deri tani mohimi i Holokaustit ishte një mohim i fakteve, ndërsa revizionizmi sfidonte rëndësinë e tyre. Por, për profesorin aktualisht diçka tjetër është duke u zhvilluar. “Ne kemi të bëjmë me një ngritje të garës mes fjalimeve, e cila e arrin nga mbrapa dhe merr në peng gjithë pedagogjinë rreth Holokaustit, të zhvilluar nga vitet ‘80-ta. Pas ndërgjegjësimit në vitet ’70-ta (pra tridhjetë vjet më vonë) të karakterit unik të krimit të kryer kundër popullit hebre nga nazistët, është ndërtuar një pedagogji, e cila kishte për qëllim të thotë se ne duhet të mësojmë për këtë ndodhi, sepse është edukimi ai që mund të ngre një mbrojtje të hebrenjve kundër antisemitizmit dhe që do mund të mbrojë shoqërinë demokratike evropiane kundër shfaqjes së veprimeve antidemokratike”.

A do të mjaftojë legjislacioni antinegacionist dhe antiracist për ta luftuar këtë dukuri?

 

Phillipe Bender, historian dhe gazetar, mendon se ne duhet të ndërtojmë mbi kapacitetin e çdo burri dhe gruaje, përmes kulturës, që të arrijmë të marrim distancën e nevojshme për bindjet tona dhe ato të të tjerëve, por edhe me kulturën e të tjerëve. “Ne duhet të bëjmë dallimin në mes të veprimeve ku duhet të ndërhyjë drejtësia kur dikush e tepron, ose kur disa të çmendur kanë qëndrime irracionale kundër hebrenjve a pakicave të tjera. Ajo që gjithashtu duhet ta dallojmë është kultura me sistemin politik. “Nëse duam të luftojmë kundër mohimit të Holokaustit dhe revizionizmit”, vetëm kultura është ajo që mund t’i luftojë ato. Është e nevojshme që kushdo, pavarësisht kushteve të tij, të ketë një kulturë humaniste, ku secili njeri vlen sa të gjithë njerëzit, ku çdo komb vlen sa të gjitha kombet. Pa kulturë do të jemi të varur dhe të kushtëzuar nga të gjitha tezat e teoritë politike dhe ekonomike”.

Për shkrimtarin Yves Laplace, intelektual dhe analist, kultura për fat të keq nuk mjafton gjithmonë për të vënë një gardh mbrojtës kundër veprave raciste. Shembulli i Gjermanisë është dëshmues i mirë i mosfuqisë së kulturës. Për të ilustruar edhe më mirë pohimin e tij, z.Laplace dha shembullin e Radovan Karaxhiqit, një psikiatër dhe artdashës i madh, por i akuzuar kryesisht për krime të luftës dhe gjenocid dy herë: pra, për orkestrimin e rrethimit të Sarajevës dhe masakrën e Srebrenicës. Ne vetëm mund vërejmë se lidhja mes lavdimit të kulturës si indeks i qytetërimit është larg të jetë i mjaftueshëm.

A mund të vlejë për revizionistët dhe negacionistë argumenti i Voltair-it?

Yves Laplace

Shkrimtari frencez, Voltaire, thoshte: “Unë nuk pajtohem me atë që ju thoni, por unë do të luftoj deri në fund për t’ju krijuar mundësinë që ta thoni”. A mund të aktualizojmë këtë argument për të luftuar ligjin, i cili dënon shprehjen e ideve nagacioniste kur bëhet fjalë për Holokaustin. Mbi të gjitha, mendimi nuk mund të zhvillohet nëse liria e shprehjes është nën kërcënim. Për Yves Laplace, para së gjithash duhet të shtojmë pyetjen nëse kemi të bëjmë me lirinë e shprehjes kur një qëndrim i veçantë gjeneron një debat, reflektim mbi disa të vërteta shkencore. “Unë jam Volterian dhe jashtëzakonisht i lidhur me idenë e lirisë së shprehjes, me lirinë e të shprehurit. E urrej konceptin e krijimit të opinionit. Mendoj se prej momentit që një arsenal ligjor penalizon negacionizmin apo opinionet revizioniste, ne nisemi një rruge të brishtë. Problematika qëndron te vlerësimi i një shprehjeje. A mund të pohojmë se “Vdekje çifutëve” është një opinion. Dhe nëse mënyrat, ndoshta më indirekte për të thënë “Vdekje çifutëve”, si për shembull, përmes mësimeve a romaneve, përbëjnë një ushtrim të thjeshtë të lirisë së shprehjes. Nuk ma ha mendja. Kështu që si zemër të rënduar unë e konsideroj se ndoshta në Zvicër dhe gjetkë legjislatura nuk mund të bënte ndryshe sesa të penalizojë negacionizmin si dhe shprehjet revizioniste”.

Për këtë qëllim, Yves Laplace dha shembullin e shkrimtarit Peter Handke, i cili, sipas tij, “është një nga shkrimtarët që ka menduar më së shumti rreth përgjegjësisë së gjuhës dhe shkrimit në shekullin e 20-të”. E, pra, ky është i njëjti shkrimtar, i cili i është bashkangjitur, me gjithë aftësinë dhe talentin letrar që ka, fjalimeve të cilat së paku minimizonin, ose edhe më keq, mohonin tërësisht dimensionin gjenocidial të masakrës që ndodhi në Srebrenicë në korrik të vitit 1995. E, pra, pohimet e këtij shkrimtari më kanë tronditur. Si është e mundur një gjë e tillë? Pikërisht, zoti Laplace i ka përkushtuar më shumë se dyqind faqe librit të tij që do të publikohet së shpejti nën titullin “Reprise, de Sarajevo à Srebrenica vingt ans plus tard (Përsëritje: Nga Sarajeva në Srebrenicë, njëzet vjet më vonë)”. Ky libër përmban një lloj admirimi të plagusur për një shkrimtar të madh, i
cili ka vajtur deri në veprimin e tij më të çmendur me “shkuarjen e tij në varrin e Millosheviqit për t’i shqiptuar një elegji”. Pra, po, unë them se Peter Handke është një revizionist, sipas shpjegimit të dhënë nga Z. Camus.

---