Gjashtë gjëra që duhet t’i dini për pagat në Zvicër

Nëse jetoni dhe punoni tashmë në Zvicër, (ose jeni gati të zhvendoseni këtu), ndoshta jeni njohur me shkallën e pagave në industri të ndryshme. Por, ka disa gjëra që mund të mos i dini.

Një numër në rritje i punëtorëve të huaj kanë ardhur në Zvicër vitet e fundit.

Në vitin 2023, për shembull, imigrimi neto në Zvicër ishte gati 100,000 njerëz – 98,851 për të qenë të saktë – një rritje prej 17,506 njerëz krahasuar me 2022.

Dy të tretat erdhën nga BE-ja dhe EFTA (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni), të tërhequr nga mundësitë e punësimit dhe pagat më të larta se sa do të fitonin për të njëjtat pozicione në vendet e tyre.

Kjo ngre një pyetje nëse pagat zvicerane janë vërtet më të larta se kudo në Evropë dhe sa.

Pagat në Zvicër janë më të lartat në Evropë

Kjo është ajo që del nga të dhënat e Eurostat-it, të cilat tregojnë se për sa u përket pagave, Zvicra kryeson listën evropiane.

Konkretisht, tregon se një pagë mesatare vjetore zvicerane në vitin 2022, duke marrë parasysh normat e inflacionit, kërkesën dhe faktorë të tjerë të tregut të punës, ishte 106,839 euro (102,000 franga me kursin e sotëm).

Kjo është një pagë më e lartë se në Islandë (81,942 euro / 78,237 franga), Luksemburg (79,903 euro / 76,273 franga) dhe Norvegji (74,506 euro / 71,143 franga).

Çuditërisht, megjithatë, ka një pabarazi të konsiderueshme midis numrave të Eurostat-it dhe atyre të Zyrës Federale të Statistikave (FSO), e cila rendit një pagë mesatare vjetore zvicerane në 80,500 franga.

Dallimi ka të ngjarë të qëndrojë në metodat e llogaritjes, por cilado shifër që të merrni, fakti që pagat zvicerane janë më të larta se kudo në Evropë është i padiskutueshëm.

Zvicra nuk ka një pagë minimale kombëtare

Ndryshe nga shumica e vendeve evropiane, Zvicra nuk ka një pagë minimale kombëtare.

Në vitin 2014 vendi mbajti një referendum që propozoi vendosjen e pagës minimale në 22 franga në orë, por masa u refuzua nga 76.3 për qind e votuesve.

Ata pranuan argumentin e qeverisë se një pagë minimale e detyrueshme do t’i detyronte kompanitë më të vogla të dilnin nga biznesi.

Megjithatë, deri më sot, pesë kantone – Gjenevë, Basel-City, Neuchâtel, Jura dhe Ticino – kanë vendosur paga minimale në territoret e tyre.

Me 24.32 franga, Gjeneva ka pagën më të lartë minimale për orë. (Përjashtim bëjnë punonjësit në sektorët e bujqësisë dhe të lulëzimit, të cilët kanë pagën e tyre minimale prej 17,87 franga/orë).

Më pas është Basel-City, (21,45 franga në orë), ndërsa Neuchâtel dhe Jura e vendosin atë në 20 franga dhe Ticino me 19,75 franga.

Këto paga, të negociuara nga sindikatat në emër të punëtorëve, pasqyrojnë koston e jetesës në secilin prej këtyre rajoneve, gjë që shpjegon pse disa paga janë më të larta se të tjerat.

Në vitin 2023, banorët e Cyrihut votuan gjithashtu për të vendosur një pagë minimale për orë prej 23.90 në orë.

Është dashur të hyjë në fuqi nga viti 2024, por tani do të duhet më shumë kohë që kjo masë të zbatohet – nëse do të jetë fare – sepse kjo lëvizje po sfidohet nga shoqatat e punëdhënësve.

Megjithatë, jo të gjithë i nënshtrohen pagave minimale: shumica e punëdhënësve tashmë paguajnë më shumë se minimumi i përcaktuar me ligj në ato kantone.

në Zvicër?

Shumica e pagave negociohen me marrëveshje kolektive

Kjo është një lloj kontrate që negociohet midis sindikatave të Zvicrës dhe punëdhënësve ose organizatave të punëdhënësve.

Përveç pagës minimale për çdo lloj pune, kjo marrëveshje (CLA) mbulon gjithashtu rregulloret në lidhje me orët e punës; pagesa e pagave në rast sëmundjeje ose lehonie; pushime dhe ditë pushimi; dhe mbrojtje nga shkarkimi.

Çështje të tjera të rëndësishme që lidhen me punësimin janë gjithashtu objekt negociatash – për shembull, rregulloret e fondit të pensioneve, pensioni i parakohshëm, procedurat e zgjidhjes së konflikteve dhe financimi i trajnimit.

CLA-të janë specifike për sektorin; me fjalë të tjera, ata marrin parasysh aspektet e veçanta të secilës degë. Si shembull, sindikata më e madhe e punës në Zvicër, Federata Zvicerane e Sindikatave (UNIA), mban 265 marrëveshje kolektive në fushat e industrisë dhe ndërtimit.

Marrëveshjet kolektive mund të jenë gjithashtu specifike për kompaninë – për shembull, Coop, Migros ose linja ajrore SWISS – ose specifike për një rajon të caktuar.

Cilat punë paguhen më shumë tani?

Zakonisht, punët që janë më të kërkuara, ose që kërkojnë aftësi të specializuara, janë ato që paguajnë më shumë dhe ku rritja e pagave është më e larta – sepse kompanitë duan të mbajnë punonjësit e tyre, fjalë për fjalë me çdo kusht.

Këtë vit, për shembull, punët më të kërkuara janë në IT dhe marketing dixhital, ku pagat janë rritur me 6 deri në 10 për qind më shumë gjatë 12 muajve të fundit.

Konkretisht, kategoritë e punës që tregojnë rritjet më të larta të pagave përfshijnë shitjet dhe marketingun dixhital (+10 për qind), të ndjekura nga IT (+6 për qind).

Sektorët ku pagat u rritën me më shumë se 5 për qind gjatë 12 muajve të fundit përfshijnë Financën dhe Kontabilitetin.

---