Asociacioni: Përplasje në distancë mes Kosovës dhe Serbisë

Pas një deklarate të presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, presidenti Vuçiq pret përgjigje nga BE-ja se për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe nuk mund të ketë ndryshime kushtetuese.

Thuhet se çështja e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe po përplas sërish Kosovën dhe Serbinë, me pasojë të mundshme ngecjen edhe më tej të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve të ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian.

Ishte deklarata e fundit e presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, ajo që nxiti reagimin e presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiq. Për një televizion lokal kanal10, Vjosa Osmani tha se “nuk është interes yni që të krijojmë diçka kundër Kushtetutës, apo ndonjë prelud tjetër të shtetit serb. Një asociacion i tillë mund të ketë maksimumi kompetenca të një OJQ-je”.  Sipas saj, Serbia vazhdimisht po rrezikon stabilitetin rajonal.

Osmani: Serbia nuk ka interes për marrëveshje finale me Kosovën

Për presidenten e Kosovës, Serbia me Rusinë “rrezikojnë jo vetëm stabilitetin regjional, por edhe stabilitetin në Kosovë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi e shumë shtete të tjera, është e natyrshme që BE-ja të reagojë për shkak se ke armatim rus në kufi me Kosovën dhe Serbinë dhe për të gjitha këto BE-ja nuk reagoi asnjëherë”.

Ajo ka shprehur mosbesim ndaj qëndrimit serb. “Serbia nuk ka interesim që të nënshkruajë marrëveshje finale më Kosovën”.

“Sa i përket BE-së, ishin gjithmonë më insistues që ta zbatonim ‘Asociacionin e Komunave’”, ndërsa sa i përket kohës gjatë të cilës unë jam duke qeverisur, SHBA-ja nuk ka paraqitur ndonjë kërkesë të veçantë. Kemi raporte të ndërsjella me SHBA-në, ku vetëm faktet ngadhënjejnë dhe ne në të ardhmen do ta sqarojmë se një asociacion me kompetenca të tilla është monoetnik, që është në kundërshtim edhe me interesin amerikan në Evropë”, ka thënë presidentja Osmani.

Vuçiq pret reagim nga BE-ja pas deklaratave të Osmanit

Pas deklaratave të Osmanit ka reaguar presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq, i cili tha se ai pret përgjigje dhe reagim nga BE-ja lidhur me deklaratën e Osmanit, sipas së cilës “Kushtetuta e Kosovës nuk do të ndryshohet për shkak të krijimit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë”.

“Kjo është çështje për BE-në. Nëse nuk duan ta ndryshojnë Kushtetutën, atëherë e kemi kuptuar mesazhin e tyre. Do të presim përgjigjen e BE-së”, tha Vuçiq, duke shtuar se ”refuzimi i Prishtinës për të zbatuar atë që është zotuar me marrëveshjet e Brukselit flet më shumë për Prishtinën sesa për Beogradin”.

Krizë e re?

Edhe drejtori i së ashtuquajturës zyrë për Kosovën në qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, reagoi pas deklaratave të presidentes Vjosa Osmani:

Përmes një komunikate për medie, ai  tha se “Vjosa Osmani po përpiqet të provokojë një krizë të re me retorikë nxitëse”. “Formimi i Asociacionit të Komunave Serbe me pushtet ekzekutiv nuk është vetëm obligim sipas Marrëveshjes së Brukselit, por edhe i Prishtinës, prandaj është e qartë se duke mos respektuar marrëveshjet e Brukselit dhe institucionet e veta, Vjosa Osmani, në fakt, e vë urrejtjen ndaj Serbisë para çdo motivi tjetër dhe se nuk është e interesuar të kërkojë të zhdukurit, duke normalizuar marrëdhëniet dhe ndërtuar besimin e ndërsjellë përmes dialogut”, tha Petkoviq.

Kryetari i Komisionit Parlamentar për Kosovën në Kuvendin e Serbisë, Milovan Drecun, ka kërcënuar se “nëse Asociacioni i Komunave Serbe nuk formohet, Lista Serbe do të tërhiqet nga institucionet e përkohshme vetëqeverisëse në Prishtinë”. Lista Srpska ka 10 deputetë në Kuvendin e Kosovës dhe është pjesë e qeverisë së kryeministrit Albin Kurti.

Vetë kryeministri Kurti në një konferencë për medie pas miratimit të buxhetit, tha se një takim i radhës ndërmjet tij me presidentin e Serbisë, Vuçiq, varet nga lehtësuesit e dialogut, përkatësisht BE-ja.

“Takimi do të mund të ndodhte diku në gjysmën e dytë të nëntorit sa u përket përfaqësuesve të dy shteteve tona, ndërkaq sa i përket udhëheqësve të shteteve, nuk ka ndonjë datë për këtë gjë, por kjo varet në masë të madhe prej lehtësuesit, gjegjësisht prej Përfaqësuesit të Lartë të BE-së, Josep Borrell dhe Emisarit të tij, Miroslal Lajçak”, tha Kurti.

Marrëveshja e themelimit të asociacionit

Në vitin 2013 Kosova dhe Serbia, nën ndërmjetësimin e BE-së, patën arritur dhe nënshkruar marrëveshjen për themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe. Dy vjet më vonë të dyja vendet arritën edhe një marrëveshje shtesë për themelimin e Asociacionit, por Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstatoi, se parimet për të nuk janë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës, por, gjykata tha se ato mund të harmonizohen me një akt ligjor të Qeverisë së Kosovës.

Çështja e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe debatohet prej kohësh në Kosovë.

Demush Shasha, drejtor ekzekutiv i Institutit të Kosovës për Politikat Evropiane, EPIK, ka thënë për DW në një intervistë të fundit, se marrëveshjet ndërkombëtare për Kosovën gjithnjë duhet të kenë konsensus politik brenda Kosovës. “Mësimi nga marrëveshja e 2013-s për asociacionin është mësim se si duhet të sillet Kosova në ushtrimin e subjektivitetit të saj ndërkombëtar. Në 2013-n barrën për ngritjen e asociacionit nuk e ka marrë Qeveria X apo Qeveria Y, por e ka marrë Republika e Kosovës si subjekt juridik në skenën ndërkombëtare.”

Sipas analisitit Demush Shasha çdo dështim për jetësimin obligimeve ndërkombëtare do të ketë pasoja në reputacionin dhe kredibilitetin e Kosovës. Ai kërkon nga politika që të kuptojë, se “vendimet nuk mund të merren nga asnjë mazhorancë momentale, por çdo herë duhet të reflektojnë vullnetin konsensual të spektrit politik. Një qasje e tillë çdo herë siguron vazhdimësinë e respektimit të obligimeve tona ndërkombëtare. Në fakt një gjë e tillë është edhe kërkesë kushtetutese, sipas nenit 18.1”.

Ngritja e Asociacionit do mbetet si temë ende në tavolinë në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, thotë Shasha. Ai beson, se “kjo çështje nuk do jetë marrëveshje e izoluar, por pjesë e marrëveshjes gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve, ku Asociacioni do jetë vetëm njëri element i marrëveshjes”. /DW

---