A mund të refuzojnë kompanitë në Zvicër një shërbim për shtetasit e huaj?

Sipas ligjit zviceran, diskriminimi në bazë të kombësisë ose përkatësisë etnike është rreptësisht i ndaluar, por historia e një mbajtësi të lejes së punës tregon se situata të tilla lindin megjithatë.

Siç kuptoi një grua që jetonte në kantonin Fribourg, ata munden.

Mediat zvicerane raportuan të enjten se gruaja, e cila ka një leje C, u regjistrua për një ofertë nga Sunrise për një televizor 75 inç Samsung falas, i cili përfshihet në një paketë abonimi interneti dhe TV 104 franga në muaj.

Ajo bëri një foto të lejes së saj të qëndrimit dhe e dorëzoi atë përmes portalit online të operatorit të telekomit.

Por kur ajo thirri kompaninë për të ndjekur, një punonjës e informoi atë se nuk kishte të drejtë për një TV falas sepse ishte e huaj, transmeton albinfo.ch.

I kontaktuar nga portali i lajmeve 20 Minuten, zëdhënësi i kompanisë, Rolf Ziebold, tha se punonjësi që foli me gruan kishte gabuar.

“Kjo ofertë është e disponueshme për klientët që kanë vendbanim fiks dhe të përhershëm në Zvicër, pavarësisht nga kombësia e tyre”, tha ai.

Megjithatë, kjo ngre një pyetje nëse kompanitë zvicerane mund të refuzojnë të ofrojnë shërbime për të huajt.

Praktika ‘diskriminuese’

Ligji zviceran ndalon diskriminimin në bazë të kombësisë, fesë, racës, moshës, paaftësisë dhe orientimit seksual të një personi.

Ky legjislacion zbatohet për shitësit me pakicë, punëdhënësit, pronarët, kompanitë e transportit dhe çdo individ apo subjekt tjetër që ofron shërbime për publikun.

Ndërsa shumica e ofruesve të shërbimeve në Zvicër respektojnë ligjin, raste të diskriminimit ndodhin herë pas here.

Sipas shifrave të qeverisë të publikuara më herët në vitin 2024, më shumë se 17 për qind e popullsisë së Zvicrës me prejardhje migrante raportuan se ishin viktima të diskriminimit.

Megjithatë, ka edhe disa përjashtime të parashikuara nga ligji.

Ndonëse ata nuk ‘lejojnë’ saktësisht diskriminimin, ata u japin ofruesve të shërbimeve private të drejtën për të qenë më ‘selektiv’—d.m.th., të zgjedhin me kë duan (ose jo) të bëjnë biznes.

“Liria e kontratës”

Ndërsa institucionet publike nuk mund të refuzojnë t’i ofrojnë shërbim askujt (pasi financohen nga paratë e taksave), kompanitë private kanë pak më shumë liri veprimi në këtë drejtim, veçanërisht në mënyrën se si mund të ndryshojnë kushtet e kontratave të tyre në raste të caktuara.

Quhet ‘liria e kontratës’, e cila i lejon bizneset private të operojnë pa kufizime nga qeveria – brenda arsyes, natyrisht.

Për shembull, zëdhënësi i Sunrise Ziebold tha se operatori, pasi të ketë verifikuar aftësinë paguese të një klienti, mund të “kufizojë fushën e shërbimeve të ofertave të caktuara”.

Ose, nëse aftësia kreditore e një klienti mungon, atëherë një kompani madje mund të refuzojë të merret me klientin krejtësisht dhe një veprim i tillë nuk mund të konsiderohet si diskriminim.

Një shembull tjetër i praktikës së ‘lirisë së kontratës’ janë bankat zvicerane të cilat refuzojnë të hapin llogari për klientët amerikanë për të shmangur detyrimin për të përmbushur kërkesat rregullatore të vendosura nga SHBA.

Ndërsa Postfinance, e cila i përket qeverisë federale, dhe bankat kantonale që financohen pjesërisht nga paratë e taksapaguesve nuk mund t’i largojnë klientët në bazë të kombësisë, ato private munden.

Kjo mund të shihet si diskriminim ndaj një grupi të caktuar – amerikanëve – por brenda dispozitës së lirisë së kontratës nuk konsiderohet si i tillë.

---