A duhet t’u japë edhe të huajve të drejtën e votës Bazeli?

(KEYSTONE/Cyril Zingaro)

Më 24 nëntor elektorati i Bazelit do të vendosë për të drejtën aktive të votës për të huajt.

Kusht paraprak është statusi i qëndrimit C dhe qëndrimi në kantonin e qytetit për të paktën pesë vjet.

Propozimi është i diskutueshëm. Në vitin 2010, Basel-Stadt hodhi poshtë qartë të drejtën e votës për të huajt.

“Këta janë fqinjët tanë, miqtë dhe kolegët tanë të punës”, tha në qershor të këtij viti, këshilltarja e madhe e PS-së, Edibe Gölgeli, në një debat emocional për futjen e të drejtës së votës për të huajt në Këshillin e Madh të Bazelit. “Ata jetojnë me ne, punojnë me ne dhe kohën e lirë e kalojnë me ne. Ka ardhur koha për t’u dhënë atyre të drejtën për të votuar dhe për t’u zgjedhur”, tha ajo.

Qeveria e Bazelit gjithashtu mbështet të drejtën e të huajve për të votuar. “Ne po flasim për një element qendror të demokracisë sonë dhe shohim se një numër i madh i popullsisë sonë është i përjashtuar nga pjesëmarrja politike”, tha presidenti i qeverisë Conradin Cramer (LDP) në debat.

Të paktën 32,000 njerëz në kantonin Basel-Stadt janë prekur. “Ju mund ta përshkruani këtë situatë si një deficit demokratik,” tha Cramer. Është gjithashtu e drejtë që njerëzit që paguajnë taksa duhet të kenë gjithashtu një fjalë se çfarë ndodh me këto dollarë taksash.

Basel-Stadt mund të ndjekë kantonet perëndimore zvicerane si Neuchâtel ose Jura dhe të prezantojë të drejtën e votës për të huajt në nivel kantonal. Në vendimet në nivel komunal, personat pa pasaportë zvicerane në kantonet Neuchâtel, Jura, Vaud, Fribourg dhe Gjenevë kanë të drejtë vote. Kushtet për këtë ndryshojnë nga kantoni në kanton, por zakonisht kërkohet një kohëzgjatje e caktuar qëndrimi ose një leje vendosjeje.

Basel-Stadt do të ishte kantoni i parë në Zvicrën gjermanishtfolëse me një rregullore të tillë. Një rregullore që, megjithatë, përfshin edhe kufizime: e ashtuquajtura e drejta aktive për të votuar dhe për t’u kandiduar, e cila votohet në Bazel, vlen vetëm për të qenë në gjendje të shkosh në kutinë e votimit dhe të kesh fjalë. Në të ardhmen, një pasaportë e kuqe do të kërkohet ende në Bazel për të votuar në parlament ose qeveri.

38 për qind e njerëzve mbi 18 vjeç në kantonin Basel-Stadt nuk kanë pasaportë zvicerane. Në të ardhmen, kjo përqindje ka të ngjarë të rritet për shkak të emigracionit. Ata deri më tani janë përjashtuar nga pjesëmarrja në vendimmarrje.

Kështu duhet të mbetet, thonë partitë borgjeze që kundërshtojnë të drejtën e të huajve për të votuar. “Kushdo që dëshiron të ketë një fjalë në demokracinë tonë të drejtpërdrejtë duhet të bëhet qytetar,” thotë Këshilltari i Madh i SVP Felix Wehrli. Ai thekson se e drejta e të huajve për të votuar tashmë është refuzuar dy herë në Basel-Stadt.

Popullsia thjesht nuk e dëshiron këtë, thotë Wehrli. “Fakti që qeveria tani po e mbështet nismën tregon se po politizon pa marrë parasysh shumicën e popullsisë. SVP nuk po shkon së bashku me asnjë nga këto.

Luca Urgese (FDP) gjithashtu thekson se Baselland votoi kundër të drejtave të votimit të të huajve në 2018-ën dhe kantoni i Gjenevës këtë vit. “Kjo është veçanërisht interesante, sepse kantoni i Gjenevës gjithashtu ka një përqindje të lartë të të huajve”, thotë Urgese. Përveç SVP-së dhe FDP-së, propozimin e refuzojnë edhe LDP-ja dhe qendra. PS, GLP dhe të Gjelbrit janë në favor. Basel-Stadt do të vendosë më 24 nëntor./SRF