Albana Agaj dhe Jeton Neziraj sjellin Kosovën në teatrin zviceran

Më 10 shtator ne teatrin “Schlachthaus Bern” të Bernës jepet premiera e shfaqjes “Kosovo for Dummies” me autor teksti dramaturgun njohur nga Kosova Jeton Neziraj. Bashkëproducente e shfaqjes është aktorja shqiptare që jeton në Zvicër, Albana Agaj

Aktorja dhe producentja e re me rrënjë shqiptare nga Kosova, Albana Agaj tregon për albinfo.ch rreth shfaqjes “Kosovo for Dummies”, rreth asaj se si ka lindur ideja e bashkëpunimit me autorin Jeton Neziraj në një projekt zviceran-kosovar dhe si po shkojnë punët drejt vënies së shfaqjes në skenë. Albana po ashtu flet për karrierën e saj të deritashme teatrore, për preokupimet artistike, lidhjet me Kosovën, Prishtinën e saj etj.

Albana Agaj është aktore e diplomuar e teatrit, e cila prej disa vitesh krijon artin e saj në teatro të ndryshme në Zvicër në Gjermani, Austri e gjetiu. Ka afër dy vjet që drejton edhe një trupë teatrore që mban emrin “forever productions” (foreverproductions.ch).

E lindur në vitin 1982 në Prishtinë dhe e ardhur në Zvicër me familjen në moshën 11 vjeçare, Albana në vitin 2007 ka mbaruar studimet për aktrim në Shkollën e Lartë të arteve në Bernë. Nga viti 2008 deri në vitin 2012 ajo është angazhuar si aktore në teatrin “Theater an der Ruhr” (Mühlheim, Gjermani).

Para dhe pas kësaj ka luajtur me sukses një numër shfaqjesh në disa projekte teatrore në Vjenë, Bernë, Munih, etj. Madje në vitin 2006 ajo ka marrë çmimin e parë “Max-Reinhardt dhe çmimin e publikut në takimet e studentëve gjermanishtfolës të aktrimit. Ndërsa në periudhën si aktore në “Theater an der Ruhr”, ajo ka pasur angazhim të rregullt dhe në role të rëndësishme në shumë shfaqje të inskenuara në këtë teatër. Bëhet fjalë për dramat si “Vdekja e Dantonit”, të autorit Georg Büchner, ”Babai” i August Strindberg, “Dona Rosita ose gjuhët e luleve” të Frederico Garcia Lorca, etj.

Një angazhim që Albana e ka shumë për zemër ka qenë ai në teatrin e madh “Schauspielhaus Wien” të Vjenës, pasi që për të dhe për shumë aktorë, Vjena mbetet qytet i teatrit dhe i aktorëve.

Sfida e krijimit dhe udhëheqjes së një teatri

Një angazhim kaq i ngjeshur teatror i ka sjellë doemos kënaqësitë e veta. Por vjen një moment kur Albana dëshiron të provojë veten në një sfidë të re, në udhëheqjen e një produksioni teatror.

Në vitin 2013 ajo ka themeluar trupën teatrore “Forever Productions”, një shfaqje e së cilës “Verrate wenn du küsst” “Trego kë po e puth” në shkurt të vitit 2014 ka pasur premierën e parë në teatrin “Schlachthaus Bern” (www.schlachthaus.ch). Ndërsa motivin që e ka shtyrë për të realizuar këtë projekt ajo e shpjegon kështu: “Si kosovare dhe zvicerane, unë përmes profesionit tim si aktore kam pasur shansin e madh të punoj me dallimet kulturore. Që kësaj nevoje t`i jap më shumë zë, në vitin 2013 kam krijuar trupën teatrore “forever productions”. Kjo trupë e konsideron veten si një sizmograf të fenomeneve dhe konflikteve kulturore. Detyrën tone e shohim në nxitjen, promovimin e një dialogu ndërkulturor. Ne duam te provokojmë të iluminojmë, t`i vëmë në pikëpyetje dhe t`i flakim klishetë, të depërtojmë në frikën që kemi në kokat tona dhe përmes teatrit dhe artit të bëhemi një altoparlant për të gjithë ata që në konfliktin në mes të kulturave nuk e kane më zërin e tyre”.

Për shtator të këtij viti ajo planifikon shfaqjen e dytë, atë “Kosovo for Dummies”, po ashtu si prodhim i “forever productions” dhe përsëri në teatrin “Schlachthaus Bern”. Por, rrethanat e lindjes së kësaj shfaqjeje janë mjaft interesante.

Si lindi bashkëpunimi me Jeton Nezirajn

“Realizimi i dëshirës që e kisha prej kohësh për të kontaktuar edhe artistikisht me vendlindjen time u mundësua nga Maike Lex, drejtore e teatrit “Schlachthaus Bern”. Unë dëshiroja të realizoja një koproduksion me Prishtinën, qytetin tim të zemrës e të mallit dhe Maike Lex ma tërhoqi vëmendjen për autorin Jeton Neziraj”, rrëfen Albana për “sebepin” e realizimit të shfaqjes. “Lindi kështu një interesim reciprok dhe ne pastaj e porositëm Jetonin që të shkruante një pjesë teatrore për ne. Tash ka kaluar një vit dhe pjesa “Kosovo for Dummies” – që mund të përkthehet si “Kosova për budallenj” (ose për “axhaminj”, laikë) është botuar nga shtëpia botuese S.Fischer ndërsa provat teatrore kanë filluar më 3 gusht. Më 10 shtator , projekti ynë i dytë, pra “Kosovo for Dummies” do të ketë premierën e vet në teatrin “Schlachthaus Bern” që është edhe dramatizimi i parë i kësaj drame”, tregon për albinfo.ch aktorja dhe producentja e këtij projekti, Albana Agaj.

Teatri si vokacion jetësor

“Teatri ka qenë gjithmonë vokacioni im. Atij i kam falur shumë orë nga jeta ime. Unë për teatrin kam një koncept që në një mënyrë është personal dhe i përçudshëm, thotë Albana. Ndërsa mishërimin e saj me teatrin ajo më së miri e shpjegon me fjalët e Lorca-s: “Teatri është poezi që del nga libri dhe bëhet njerëzore, duke folur dhe klithur, duke qarë dhe duke u dëshpëruar. Teatri ka nevojë për krijesa në skenë që bartin një petk poetik dhe njëkohësisht zbulojnë eshtrat dhe gjakun e tyre. Ata duhet që në mënyrë kaq njerëzore dhe tragjikisht të tmerrshme të lidhen për jetën dhe realitetin, aq sa të tregojnë tradhtinë e tyre, që të perceptohet aroma e tyre dhe që përmes buzëve t`u dalë e gjithë forca e fjalëve të tyre për dashurinë ose për neveritjen”.

“Ndërkohë gjithnjë e më tepër jam duke u orientuar nga regjia, pasi që në një të ardhme synoj të krijoj një teatër timin. Jo tash shpejt, sigurisht, sepse që më duhet të akumuloj edhe më tutje përvojë si aktore teatri”, shprehet për albinfo.ch Albana Agaj.

Me teatër, kundër shtypjes

Ajo thotë se kontakti i saj i parë me teatrin ka qenë teatri politik gjegjësisht vënia në pikëpyetje e regjimit serb dhe sulmi ndaj tij. “Teatri ishte gjuha jonë, me të cilën ne mbroheshim dhe luftonim kundër shtypjes së popullit tonë. Përmes teatrit ne e fitonim një zë që dëgjohej. Unë e kam lëshuar atdheun tim dhe me vete kam marrë idenë se çfarë mund të bëjë teatri dhe arsyen përse unë dua të punoj për teatër”, shpalos më tutje Agaj atë që e lidh tashmë një jetë të tërë me teatrin.

Kosovo for Dummies: Komedi zvicerane me rinoqerontë

Në döner-kebapin “Ali baba me 40 cuba” Antigona nga Kosova, që sapo ka mbërritur në Zvicër, takohet me Salalin, pronarin mysliman të döner-kebapit dhe zotin Schmidt, një burrë i ndershëm zviceran që dëshiron të shkruajë një guidë turistike me titull “Kosova për budallenj”.

Antigonës i pëlqen Zvicra prandaj ajo dëshiron të rrijë atje me çdo kusht. Nga të gjitha certifikatat e shumta që ka sjellë me vete kur ka ardhur, asaj i mungon vetëm njëra: certifikata që dëshmon se ajo nuk është një rinoqeront. Zoti Hartmann, një zyrtar shteti kokëfortë (që e ka të zhvilluar shqisën e shtatë, atë të nuhatjes) i jep 10 ditë kohë që ta sjellë atë certifikatë, në të kundërtën ajo duhet ta lëshojë Zvicrën.

Në këtë histori të çuditshme, përzihet edhe një zonjë plakë ekscentrike dhe qeni i saj Benjamini. Kjo zonjë është si krejt plakat zvicerane, që kanë nga një qen dhe nga rreth 4 milion franga në xhirollogari. Së paku, kështu i mendon autori plakat zvicerane.

“Kosovo für dummies” është një komedi e realizmit magjik, që në mënyrë groteske e sureale shtjellon një histori të vogël të një vajze me emrin Antigona, e cila dëshiron të fluturoj bashkë me ëndrrat e saj. Me këtë rast, duhet të tregojmë se në këtë komedi, nuk derdhet as një pikë gjak, sado që ngjarjet që ajo i shtjellon janë mjaft dramatike. Madje-madje, nuk do të eksplodojë as edhe ndonjë bombë, pavarësisht se njëri nga personazhet e shfaqjes është mysliman. E di, ju duket e pabesueshme.

Drama ka fund të lumtur. Dhe ne e dimë që kjo gjë mund t’ju irritojë, por duhet t’ju tregojmë megjithatë: në fund të komedisë, Antigonës i lejohet qëndrimi në Zvicër. Ia lejon z. Hartmann zemërziu e zemërmiri.

Autori ju falënderon për vëmendjen dhe në të njëjtën kohë, ju bën me dije se, nëse shfaqja nuk ju pëlqen (nëse e urreni), ai është i gatshëm ta rishkruaj nga fillimi.

Orari i shfaqjeve

Shfaqja “Kosovo for dummies” jepet si premierë më 10 shtator në teatrin “Schlachthaus Bern” në Bernë. Reprizat e saj do te jepen më 12,13, 14, 15, 16, 17 dhe 18 shtator.
Një numër shfaqjesh të kësaj drame do të jepen vitin e ardhshëm edhe në tre teatro tjerë të Zvicrës. Kështu, në Teatrin “Winkelwiese” të Cyrihut ajo do të jepet katër herë, nga 17 deri më 20 mars. Në teatrin “Kleintheater” në Lucern më 19, 21 dhe 22 tetor 2016 dhe në “Theater Tuchlaube” në Aarau do të jepen dy shfaqje në vjeshtën e vitit 2016.

Shfaqja po ashtu do të jepet edhe në Tiranë (Albanian Dance Meeting Tirana) e në Prishtinë (Qendra Multimedia, Pristina) gjatë pranverës 2016 ndërsa në Shkup (Children’s Theater Center, Skopje) në vjeshtën e po atij viti.

Po ashtu, planifikohet që shfaqja të jepet edhe në qytete të ndryshme të Gjermanisë dhe te Austrisë.

Shënime për shfaqjen
Regjia: Johannes Mager
Aktrojnë: Albana Agaj, Gunther Kaindl, Nadim Jarrar, Robert Baranovski, Ursula Stäubli
Muzika: Maurice Könz
Skenografia: Hugo Ryser/ Manuel Schüpfer
Movement: Emilia Guidicelli
Produktionsleitung: Annette von Goumoëns
Produktion: forever productions “foreverproductions.ch”
Ko-Produktion: Schlachthaus Theater Bern, Theater Winkelwiese Zürich, Kleintheater Luzern