Cili është problemi i Zvicrës me lëvizjen e lirë në BE?

Pse Zvicra po kërkon të kufizojë lëvizjen e lirë?

Bisedimet mes Zvicrës dhe Bashkimit Evropian kanë goditur një mur mbi emigracionin. Por pse Zvicra po kërkon të kufizojë lëvizjen e lirë?

Ndërsa Zvicra dhe BE punojnë për të përmirësuar marrëdhëniet e tyre, bisedimet që rifilluan në mars të këtij viti kanë nxjerrë në pah lirinë e lëvizjes si një pikë të madhe pengese, me të ashtuquajturën ‘klauzolë mbrojtëse’ në qendër të debatit.

Çfarë është ‘Klauzola mbrojtëse’?
Sipas marrëveshjeve aktuale dhe të mëparshme me BE-në, qeverisë zvicerane i është lejuar të përdorë një ‘klauzolë mbrojtëse’ për të kufizuar lëvizjen e lirë të njerëzve nga disa vende të BE-së në Zvicër për një periudhë të caktuar kohore.

E thënë thjesht, ky mekanizëm është krijuar për të mbrojtur tregun e punës dhe sistemin e mirëqenies sociale të vendit në rast të një rritje të papritur të emigracionit nga ato vende.

Klauzola është përdorur dy herë në dekadën e fundit:
Në vitin 2017, ai u përdor për të kufizuar numrin e emigrantëve nga Bullgaria dhe Rumania pasi punëtorët nga këto dy vende përfituan nga liria e lëvizjes.

Në vitin 2023, ai u aplikua për të kufizuar numrin e shtetasve kroatë që hynin në vend për të jetuar dhe punuar, pasi zbuloi se numri i kroatëve që punonin në Zvicër pati një rritje të mprehtë.

Cili është qëndrimi i qeverisë zvicerane?

Qeveria zvicerane dëshiron të ruajë klauzolën mbrojtëse për marrëveshjen e saj të re me BE-në, duke e parë atë si një kompromis pragmatik me BE-në.

Berna dëshiron të jetë në gjendje të pezullojë në mënyrë të njëanshme lëvizjen e lirë në rrethana të caktuara, të cilat mund të përfshijnë, sipas vëzhguesve, papunësi të lartë ose një fluks masiv të punëtorëve evropianë.

Nga njëra anë, Zvicra përfiton nga hyrja e punëtorëve të kualifikuar dhe avantazhet ekonomike që ato sjellin.

Nga ana tjetër, klauzola i lejon qeverisë të adresojë shqetësimet e qytetarëve të cilët mendojnë se migrimi i pakontrolluar mund të kërcënojë kohezionin social dhe të sforcojë burimet publike.

Kjo qasje e balancuar është krijuar për të tërhequr si përkrahësit ashtu edhe kundërshtarët e imigracionit brenda Zvicrës.

Pra, cili është problemi i Zvicrës me Lëvizjen e Lirë?
Në thelbin e saj, çështja e lëvizjes së lirë – dhe klauzola mbrojtëse – përfaqëson një akt delikat balancues për Zvicrën.

Nga njëra anë, lëvizja e lirë është jetike për të trajtuar mungesat kronike të fuqisë punëtore dhe për të siguruar prosperitetin e ardhshëm të vendit.
Nga ana tjetër, shumë qytetarë zviceranë e shohin lëvizjen e lirë si një kontribut në sfidat sociale dhe ekonomike të vendit. Zviceranët së shpejti do të votojnë nëse do të kufizojnë popullsinë përmes ndalimit të emigracionit. Nëse votimi kalon, do të kishte një ndikim të qartë në marrëdhëniet e Zvicrës me BE-në.

Cili është pozicioni i Bashkimit Evropian?

Bashkimi Evropian ka hedhur poshtë kërkesën e Zvicrës për të ruajtur klauzolën mbrojtëse, duke e parë atë si një propozim të njëanshëm.

Duket si një shteg malor shumë i pjerrët, sepse është një kërkesë që nuk ishte parashikuar kur filluan negociatat”, tha për AFP Rene Schwok, një profesor në Departamentin e Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin e Gjenevës.

Për Brukselin, është “një hap shumë larg”, sipas një memo të brendshme të Komisionit Evropian të cituar nga gazeta zvicerane Blick.

Për BE-në, lëvizja e lirë e njerëzve është një vlerë thelbësore dhe lejimi i Zvicrës për të vendosur kufizime mbi këtë parim kërcënon stabilitetin e marrëdhënieve dypalëshe.

Kjo çështje nuk ka të bëjë vetëm me Zvicrën – ajo mund të krijojë një precedent për mënyrën se si vendet e tjera të BE-së mund të përpiqen të kufizojnë lëvizjen e lirë brenda bllokut.

---