Ambasador Latifi: Komuniteti ynë, dikur barrë, tani shtyllë e shoqërisë zvicerane

“Komuniteti ynë ka evoluar në mënyrën më të mirë të mundshme. Nga një komunitet që pa fajin e vet një kohë ishte barrë e shoqërisë, tani bëhet fjalë për një komunitet shtyllë të shoqërisë”

Ai është akredituar rreth një muaj më parë në postin e ambasadorit të Republikës së Kosovës në Zvicër. Rruga jetësore e ambasadorit të ri, Shkëlqesisë së tij Mentor Latifi, është jo shumë tipike për diplomatët: ai zotëron dy shtetësitë, si atë të shtetit që përfaqëson, Kosovës, ashtu dhe të shtetit pritës, Zvicrës. Siç kanë shkruar mediat zvicerane, aktualisht është vetëm edhe një rast i tillë, që ambasadori i një shteti të ketë edhe pasaportën zvicerane.

Edhe në një gjë, ambasadori i ri ndryshon nga të tjerët: ai flet edhe “schweizerdeutsch” (dialektin zviceran të gjermanishtes), sigurisht, krahas gjermanishtes standarde, anglishtes etj.

Në intervistën e tij të parë që i jep një medie në gjuhën shqipe, ambasadori Latifi flet për marrëdhëniet e shkëlqyera Kosovë-Zvicër, që duhet të avancohen edhe më tej, për lëmenjtë të cilët kanë potencial për këtë avancim, për imazhin e përmirësuar dukshëm të komunitetit tonë në Zvicër, për nevojën e përfshirjes më të madhe të nxënësve në mësimin plotësues të gjuhës shqipe, për kujdesin që duhet të kenë prindërit që fëmijët e tyre të mos bien pre e propagandave ekstremiste fetare etj.

Albinfo.ch: Jeni ambasadori i katërt i Kosovës në Zvicër, që nga lidhja e marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve. Nuk jeni i pari me shtetësi (edhe) zvicerane. Ndërsa jeni ambasadori i parë me bagazh të kulturës dhe gjuhës së Zvicrës gjermane, zonë kjo ku është ngulitur pjesa më e madhe e diasporës sonë. A e konsideroni këtë një përparësi apo më tepër barrë, sfidë për t’u kaluar?

M. Latifi: Barrë jo se jo. Njohja e kulturës zvicerane në përgjithësi, e sistemit politik dhe e gjuhës gjermane, përfshirë dialektin e Zvicrës gjermane, besoj se është një përparësi. Komunikimi është mjeti bazë i punës së një diplomati dhe rrjedhimisht edhe mundësi për hapjen e dyerve të ndryshme. Kur ky komunikim mund të kryhet në mënyrë të shpejtë dhe të pakomplikuar, padyshim që është një përparësi dhe përshpejtues i proceseve me interes të dyanshëm.

Albinfo.ch: Jeta juaj e deritanishme ka kaluar afërsisht sa në Kosovë, aq në Zvicër. Kjo sigurisht është një tregues se ju i njihni në masë të përafërt të dy realitetet e shteteve përkatëse. A pritni t’ ju ndihmojë kjo përvojë në përmbushjen e detyrave në misionin e përfaqësimit të Kosovës në Zvicër?

M. Latifi:  Mendoj se është një kombinim lehtësues, meqë edhe roli i ambasadorit është të jetë një urë lidhëse mes dy shteteve dhe shoqërive. Ambasadori kosovar e prezanton shtetin dhe shoqërinë kosovare në Zvicër dhe njohja e ndërsjellë e lehtëson këtë shkëmbim.

Albinfo.ch: Ju keni ndjekur një rrugë interesante, jo shumë tipike për brezin e emigrantëve, të cilit i takoni: Pasi keni ardhur si 17-vjeçar në Zvicër (për t`iu bashkuar familjes) dhe keni mbaruar gjithë shkollimin këtu, ju keni vendosur të ktheheshit në Kosovë. Çfarë ju ka shtyrë ta bëni këtë, në një kohë kur shumica dërmuese e kosovarëve zgjedhin drejtimin e kundërt, atë të ardhjes në Zvicër?

M. Latifi:  Ka qenë një kombinim i disa arsyeve që në atë kohë më ka shtyrë ta ndërmarr hapin e kthimit ne vendlindje. Patjetër që një arsye e fortë ishte njohja me bashkëshorten time, Sebin, e cila asokohe studionte dhe nuk  ishte e entuziazmuar të vinte në Zvicër. Pastaj kësaj iu shtua ideja ime se pse mos ta realizoja unë menjëherë atë që shumë emigrantë e kanë në kokë, që një ditë do të kthehen në vendlindje? Duhet cekur këtu se unë njoh edhe mjaft të tjerë që kanë ndërmarrë këtë hap të njëjtë, nga Zvicra dhe shtete tjera. Në këtë kuptim nuk përbëj ndonjë përjashtim.

Albinfo.ch: Është bërë të thuash një konstatim klishe se “marrëdhëniet në mes të dy vendeve, Kosovës dhe Zvicrës, janë të shkëlqyera”. Përtej floskulave, cila është shkalla e këtyre marrëdhënieve dhe në cilët sektorë ka hapësirë për përmirësim të tyre?

M. Latifi: Përtej floskulave: ne kemi me të vërtetë marrëdhënie shumë të mira me Zvicrën. Marrëdhënie që bazohen në interesat e dyanshme dhe të cilat janë të forcuara sidomos nga diaspora jonë këtu. Kështu që unë më shumë do të flisja për avancim se për përmirësim të marrëdhënieve tona. Ne mund të mësojmë shumë në çdo fushë nga shteti helvetik dhe këtu shpresoj të mund të hapim shtigje të reja bashkëpunimi. Këtu më bien ndërmend sidomos sektorët e arsimit, shëndetësisë dhe sigurisë.

Albinfo.ch: Ju vini nga sfera e ekonomisë, prandaj mund të keni më shumë informacion për këtë fushë. Kemi viteve të fundit një rritje të eksporteve nga Kosova në Zvicër, kryesisht të prodhimeve të industrisë së drurit, të mobilierive etj. Sa mendoni se përbën interes ekonomia kosovare për atë zvicerane dhe ku janë potencialet ende të pashfrytëzuara për rritjen e eksporteve dhe marrëdhënieve ekonomike në përgjithësi?

M. Latifi:  Është inkurajues fakti se bilanci ynë tregtar me Zvicrën është pozitiv, pra kemi më shumë eksporte se sa importe nga Zvicra. Këtu, një nga bartësit kryesorë është pikërisht industria e drurit, siç e përmendët edhe ju. Avancimi i kapaciteteve prodhuese si dhe ngritja e cilësisë së produkteve, ka bërë që këto produkte të gjejnë hapësirë për plasim gjithnjë e më të madh në tregun zviceran.

Kemi potenciale edhe në shumë lëmenj të tjerë. Në lëmin e shërbimeve gjithashtu tashmë ka një bashkëpunim shumë të mirë. Këtu përparësi e madhe vazhdon të jetë njohja e gjuhëve të huaja nga rinia jonë, në veçanti njohja e gjuhës gjermane.

Ka edhe potenciale të pashfrytëzuara, në të gjitha fushat ku kostoja e lirë e fuqisë punëtore në Kosovë dhe afërsia gjeografike e Kosovës me Zvicrën dhe Evropën në përgjithësi, mund të ndikojnë që kapacitetet e ndryshme prodhuese të zhvendosen në Kosovë.

Albinfo.ch: Është folur prej vitesh për një “kthim të trurit” (Braingain) në Kosovë, në kuptimin e tërheqjes së të rinjve të shkolluar jashtë vendit, për të dhënë kontributin e tyre në Kosovë. A shihni të jetë bërë deri më tash ndonjë gjë konkrete në këtë drejtim? A keni ndonjë ide se si mund të përfitojë Kosova nga ekspertiza e këtyre të rinjve (dhe të tjerëve), duke pasur parasysh se edhe ju keni qenë një nga të kthyerit atje?

M. Latifi: Së pari vendimi për t’u kthyer është çështje individuale. Sa më shumë që zhvillohet ekonomia në Kosovë, aq më i madh mund të jetë numri i bashkëkombësve tanë që kthehen në Kosovë për të realizuar projekte të ndryshme si investime, themelime ndërmarrjesh etj. Për shumë të rinj ekzistojnë mundësi të kryerjes së praktikave të ndryshme brenda institucioneve të Kosovës. Ky është një shans i mirë për shumë të rinj entuziastë nga diaspora për të mbledhur përvoja të reja në Kosovë. Imagjinojeni një studente kosovare që shkollohet në Gjenevë, Basel apo Zürich, e cila shkon në Kosovë dhe jep kontribut në institucione të larta shtetërore. Në Zvicër ajo do të kthehej me një përvojë të vlefshme.

Albinfo.ch: Duke ju sjellë në Zvicër si adoleshent, babai juaj ju ka “detyruar” të braktisni planet që kishit në Kosovë, për t`ju sjellë në një realitet tërësisht ndryshe, në Zvicër. Ngjashëm edhe ju tani po “ua ndryshoni” vajzave tuaja rrjedhën e jetës në Kosovë, ku kanë lindur dhe janë rritur. Marrë parasysh moshën, e shihni këtë si sfidë për to ose si një përparësi që po u ofrohet?

M. Latifi: Rrethanat janë krejt të ndryshme. Më 1991 si familje qemë të shtyrë të largoheshim nga Kosova për shkak të përndjekjes nga regjimi i atëhershëm serb. Më 2024 vajzat e mia vijnë këtu si fëmijë të rritur në Kosovën e çliruar dhe me njohuri të gjuhëve të huaja. Vajzat e mia nuk vijnë tash me një të ardhme të padefinuar, por për një qëndrim me kohë të kufizuar dhe pas disa viteve mund të kthehen prapë në vendlindje. Çdo ndryshim është shans.

Albinfo.ch: Ju, sigurisht keni njohuri rreth komunitetit shqiptar në Zvicër, pasi keni qenë një kohë të gjatë pjesë e tij. Megjithatë, pas kthimit tuaj në Kosovë, ky komunitet me siguri ka kaluar shkallë të reja të zhvillimit. A konsideroni se e njihni mjaftueshëm atë, në fazën që po kalon dhe çfarë mund të thoni për imazhin e komunitetit tonë në Zvicër, aktualisht?

M. Latifi: Komuniteti ynë ka evoluar në mënyrën më të mirë të mundshme. Nga një komunitet që pa fajin e vet një kohë ishte barrë e shoqërisë zvicerane (marrë parasysh ardhjen si refugjatë të një numri të konsiderueshëm të mërgatës këtu gjatë viteve `90), tani bëhet fjalë për një komunitet shtyllë të shoqërisë. Komuniteti ynë këtu është i pranishëm në të gjitha sferat shoqërore: si punëtorë në fusha të ndryshme, si ndërmarrës dhe krijues i vendeve të punës në Zvicër, si staf medicinal (mjekë, infermierë) dhe kontribuues në mbarëvajtjen shëndetësore të shoqërisë, si pjesëmarrës aktiv në strukturat e sigurisë (ushtri, polici), si menaxherë të suksesshëm në firmat më prestigjioze zvicerane dhe botërore në Zvicër, si profesorë, gazetarë e shumë profesione tjera të rëndësishme që tash po iu mbes borxh pa i përmendur. E kur t’i shtohet gjithë kësaj edhe ndikimi pozitiv i sportistëve tanë këtu, atëherë me të vërtetë kemi të bëjmë me një paraqitje shumë pozitive të komunitetit tonë këtu. Këto të arritura shpesh pasqyrohen edhe nga mediat zvicerane.

Albinfo.ch: Cila mendoni se është rruga më e mirë për tu ndjekur nga mërgata jonë, për një integrim sa më të suksesshëm në Zvicër?

M. Latifi: Komunikimi është bazë e integrimit dhe adaptimit në një vend të ri. E për komunikim nevojitet mësimi i gjuhës së vendit. Kjo do t’ju mundësojë edhe njohjen e kulturës së vendit dhe rregullave të ndryshme, të shkruara e të pashkruara.

Është shkencërisht e dëshmuar se kush e njeh mirë gjuhën amtare, do të mësojë më lehtë edhe gjuhë të tjera. Gjuha është çelësi i integrimit në shoqërinë zvicerane. Andaj i ftoj gjithë prindërit që t’i dërgojnë fëmijët e tyre në mësimin plotësues në gjuhën shqipe.

Dua të tërheq vëmendjen edhe te diçka tjetër me rëndësi: prindërit duhet të kenë një kujdes jashtëzakonisht të madh që fëmijët e tyre mos të bien pre e rrymave radikale fetare, që mund të hasen në Zvicër. Si komb kemi dhënë shumë shembuj të tolerancës fetare dhe të përvetësimit të vlerave civilizuese e universale. Këto vlera duhet t’i ruajmë edhe në mërgatë.

Albinfo.ch: Në kohën e shkurtër që ushtroni postin e ambasadorit, a keni vendosur kontakte me subjektet (kulturore, politike, sportive…) që zhvillojnë aktivitetin në kuadër të komunitetit tonë në Zvicër?

M. Latifi: Kjo është java ime e pestë në Zvicër. Fillimi i mandatit të një ambasadori kosovar në Zvicër dominohet nga shumë punë të domosdoshme teknike e burokratike, përfshirë përgatitjen e infrastrukturës bazë, si gjetja e një hapësire të përshtatshme për banim, kontakti me institucione shkollore për regjistrimin e fëmijëve etj. Përkundër këtyre obligimeve, kam pasur rastin të takoj disa profesionistë nga komuniteti ynë dhe të marr pjesë në disa aktivitete, të cilat vetëm sa kanë konfirmuar bindjen time se mërgata e Kosovës në Zvicër gjendet në një proces të zhvillimit dhe avancimit të pandalshëm. E shoh si mjaft pozitive edhe lidhjen me atdheun – një lidhje që kultivohet me përkushtim të madh nga shumica e bashkëkombësve tanë këtu. Në këtë drejtim shpresoj të ketë sa më shumë bashkëpunim në fushën e kulturës dhe arsimit mes komunitetit shqiptar në Zvicër dhe autoriteteve të Kosovës.

Pak biografi

Mentor Latifi ka lindur në Prishtinë në vitin 1974. Shkollën fillore një pjesë e ka kryer në shkollën e sotme “Faik Konica” dhe një pjesë tjetër në shkollën “Dardania”. Dy vitet e para të së mesmes, në gjimnazin “Sami Frashëri”. Pastaj në vitin 1991 zhvendoset në Zvicër, ku tashmë ndodhej si i përndjekur politik babai i tij, veprimtari i njohur dhe ish-profesori universitar, Shaip Latifi. Në vitin 1992 Mentori ka nisur nga fillimi gjimnazin kantonal në Zofingen për ta përfunduar maturën më 1996. Pas kësaj, ka vazhduar me Fakultetin e Ekonomisë pranë Universitetit të Baselit, ku ka diplomuar më 2002. Deri në dhjetor të vitit 2004 ka punuar në Bank Coop (sot Bank Cler), pastaj në janar 2005 është kthyer për të jetuar në Kosovë. Në fillim është angazhuar në ProCredit Bank dhe pastaj nga viti 2006 gjer më 2019, në kompaninë zvicerane farmaceutike Roche. Nga 2019-2021 ka punuar në kompaninë amerikane Sutherland dhe pastaj prapë është kthyer në industrinë farmaceutike, tek kompania zvicerane farmaceutike Ewopharma, ku ka punuar deri në mars të këtij vitit.

Paralelisht ka shërbyer në disa borde të organizatave të ndryshme, si Fondi kosovaro-amerikan për edukim (KAEF) dhe Këshilli i Investorëve evropianë (EIC).

Nga 15 maj 2024 jeton në Bernë të Zvicrës, ku më 11 qershor i ka dorëzuar presidentes Viola Amherd letrat kredenciale si ambasador i Kosovës.

 

 

---