Cilat janë saktësisht “vlerat zvicerane” dhe a duhet t’i dini ato?

Nëse jeni një i huaj që jeton në Zvicër, dhe veçanërisht nëse keni aplikuar për natyralizim, ndoshta nuk jeni i panjohur për shprehjen ‘vlerat zvicerane’. Por a e dini se çfarë do të thotë kjo?

Mund të thuash se në Zvicër ekzistojnë dy lloje ‘vlerash’: ato zyrtare dhe jozyrtare.

Le të shohim fillimisht ato zyrtare – domethënë ato që ju pritet t’i përmbushni nëse shpresoni të bëheni shtetas zviceran.

Ndër kriteret që Sekretariati Shtetëror për Migracionin (SEM) ka përcaktuar për kandidatët e natyralizimit është edhe integrimi, transmeton albinfo.ch.

Fjala “integrim” natyrisht ka një përkufizim të gjerë, por në Zvicër do të thotë të asimilohesh, në vend që të ndahesh nga rryma kryesore – me fjalë të tjera, adoptimi i ligjeve, zakoneve dhe mënyrës së jetesës lokale.

Këto janë kërkesat e integrimit të përcaktuara në Aktin e shtetasve të huaj dhe integrimit:

Respektimi i sigurisë dhe rendit publik

Kjo është e vetëshpjegueshme: ju nuk duhet të keni kryer ndonjë shkelje të rëndë dhe veprimet tuaja nuk duhet të përbëjnë një kërcënim për sigurinë e vendit.

Ju mund të mendoni se kjo do të thotë se nuk mund të keni precedentë penalë, por edhe shkeljet ‘të parëndësishme’ të tilla si shpejtësia mund të merren si mungesë integrimi, siç kanë zbuluar disa aplikantë.

Në këtë rast të veçantë, komiteti i natyralizimit e konsideroi drejtimin e pakujdesshëm të burrit se ai nuk ishte “integruar me sukses”.

Respektimi i vlerave të Kushtetutës Federale

Përveç të qenit një person që i bindet ligjit, ju duhet të mbani të drejtat kushtetuese, të tilla si e drejta për jetën dhe lirinë personale, duke shmangur torturën dhe çdo formë tjetër të trajtimit mizor, çnjerëzor ose poshtërues të të tjerëve.

Aftësitë gjuhësore

Kërkesa për të ditur një gjuhë vendase nuk është specifike për Zvicrën – shumë vende të tjera kanë gjithashtu një rregull të tillë.

Ajo që është e ndryshme (dhe më e ndërlikuar) në Zvicër është se ekzistojnë katër gjuhë kombëtare – gjermanisht, frëngjisht, italisht dhe romanisht.

Për fat të mirë, ju nuk duhet t’i dini të katërta, por duhet të jeni të aftë në gjuhën e vendbanimit tuaj.

Kjo përcaktohet nga SEM, i cili i ka bazuar kërkesat e tij në Kuadrin e Përbashkët Evropian të Referencës (CEFR), një përkufizim i niveleve të ndryshme gjuhësore të shkruar nga Këshilli i Evropës.

Niveli i kërkuar, sipas SEM, “dallon midis aftësive të gjuhës me gojë dhe të shkruar”, me kërkesën për aftësi të folur më të lartë se për atë të shkruar.

Kjo sepse komunikimi oral konsiderohet më i rëndësishëm për integrimin në jetën e punës dhe atë shoqërore.

Sidoqoftë, kini parasysh se nivelet e SEM janë një kërkesë minimale dhe disa kantone mund të kenë kritere më të rrepta.

Pjesëmarrja në jetën e punës ose përpjekjet për të arsimim

Edhe kjo është vetë-shpjeguese: ose duhet të studioni në mënyrë aktive ose të punësoheni me fitim.

Kjo shkon nën titullin e vetëpërgjegjësisë, të cilën zviceranët e vlerësojnë shumë. Kjo do të thotë që ju duhet të jeni të vetë-mjaftueshëm dhe të mos mbështeteni në ndihmën publike.

Ai gjithashtu shtrihet në zakone të mira financiare – domethënë, të paguani faturat tuaja në kohë dhe të mos hyni në borxhe. Nëse merrni ndihmë sociale ose keni procedura për mbledhjen e borxheve kundër jush, kjo është një shenjë e qartë se ju nuk i respektoni vlerat zvicerane.

Dhe pastaj janë vlerat “jozyrtare” – ato që shoqëria pret nga ju:

Jini të rregullt

Kjo nënkupton jo vetëm mos hedhjen e mbeturinave, por edhe asgjësimin e duhur të plehrave tuaja.

Vendosja e plehrave në thasë të rastësishëm plehrash dhe jo në ato zyrtare, mos nxjerrja e tyre në ditët e caktuara, ose mos klasifikimi i materialeve të riciklueshme dhe asgjësimi i tyre në kontejnerët e duhur, bie ndesh me gjithçka që besojnë zviceranët.

Përshëndetni njerëzit

Kudo që të ndodheni, pritet që të përshëndesni këdo që kaloni me një ‘Grüezi’, ‘bonjour’ ose ‘buongiorno’ miqësore.

Ju duhet të përshëndesni njerëzit me të cilët kaloni në rrugë, në stacionin hekurudhor, kur ecni në shëtitje dhe madje edhe në ashensorin e skive – pavarësisht nëse i njihni apo jo.

Shtrëngoni duart

Ky zakon u pezullua përkohësisht gjatë Covid, por tani shtrëngimi i duarve është përsëri – qoftë në mjedis biznesi apo social.

Fëmijët e kopshtit janë të trajnuar për të shtrënguar duart me mësuesin e tyre në fillim dhe në fund të mësimit, kështu që ata mësojnë këtë zakon.

Kjo është arsyeja pse kjo histori rreth dy nxënësve muslimanë që refuzuan t’i shtrëngonin dorën mësueses së tyre, u pa si një fyerje për kulturën zvicerane.

Jini të matur

Zviceranët besojnë në diskrecionin dhe privatësinë, të dy tipare që shpesh ngatërrohen me vetmi.

Prandaj, të merresh shumë me thashetheme apo të futesh në sferën personale të njerëzve i paftuar është një “jo-jo” definitive.

Jini të qetë të dielave

Në Zvicër, të dielat dhe festat publike janë për pushim, që do të thotë se duhet të mbizotërojë heshtja.

Prandaj, MOS përdorni mjete të zhurmshme, kositëse bari, mos bëni festa ose tubime shoqërore me zë të lartë ose ricikloni shishe në këtë ditë të shenjtë.

Jini aktiv në komunitetin tuaj

Zviceranët vlerësojnë kur shohin të gjithë, dhe veçanërisht të huajt, të marrin pjesë në jetën e komunitetit të tyre lokal.

Qoftë nëse i bashkoheni brigadës së zjarrfikësve, këndoni në kor, jeni vullnetarë në shkollë, ose thjesht ndiqni lojërat lokale të futbollit dhe ngjarje të tjera, do t’u tregoni të gjithëve se sa të integruar dhe respektues ndaj vlerave zvicerane jeni./thelocal

---