Qeveria zvicerane refuzon sërish të nënshkruajë traktatin e armëve bërthamore

Qeveria zvicerane po i qëndron armëve të saj: ajo ende nuk dëshiron të nënshkruajë dhe ratifikojë Traktatin e OKB-së për Ndalimin e Armëve Bërthamore (TPNW), pasi vlerëson se pjesëmarrja brenda kornizës së Traktatit të Mospërhapjes Bërthamore (NPT) është më efektive.

Një ndryshim i strategjisë në kohën e tanishme nuk është i këshillueshëm për disa arsye, tha qeveria të mërkurën. Ministrat shpjeguan se bashkimi me TPNW nuk ishte në interesin më të mirë të Zvicrës në klimën aktuale, në të cilën një luftë e re në Evropë ka sjellë sërish në plan të parë politikën e sigurisë, transmeton albinfo.ch.

Për më tepër, qeveria konsideron se TPNW ka pak ndikim pasi nuk njihet nga fuqitë bërthamore; as pothuajse të gjitha vendet perëndimore dhe evropiane nuk marrin pjesë.

“Një botë pa armë bërthamore mund të arrihet vetëm me dhe jo kundër shteteve me armë bërthamore,” tha Këshilli Federal.

Vlerësimi i fundit

TPNW hyri në fuqi më 2021 dhe përmban një ndalim gjithëpërfshirës dhe të qartë të armëve bërthamore, d.m.th. ndalon përdorimin, kërcënimin e përdorimit, prodhimin, grumbullimin, blerjen, posedimin, vendosjen, transferimin dhe testimin e armëve bërthamore, si dhe mbështetjen për këto aktivitete.

Deri më sot, TPNW është ratifikuar nga 70 shtete, por jo nga ato me armë bërthamore dhe aleatët e tyre. Qeveria zvicerane e hodhi poshtë tashmë idenë e anëtarësimit në vitet 2018 dhe 2019. Vlerësimi i saj i fundit u bazua në një analizë të një grupi pune ndërdepartamental dhe në vlerësime nga ekspertë të jashtëm, shkruan swissinfo.

Sipas qeverisë, refuzimi i pranimit në TPNW nuk do të thotë se Zvicra do të mbetet pasive, pasi “përdorimi i armëve bërthamore vështirë se do të ishte në përputhje me të drejtën ndërkombëtare humanitare”.

Dhjetë ditë më parë, Zvicra e bëri të qartë qëndrimin e saj në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, duke deklaruar se nuk do të kishte fitues të një lufte bërthamore, e cila nuk duhet lejuar kurrë të ndodhë.

Asnjë fuqi bërthamore

Në Strategjinë e saj të Politikës së Jashtme 2024-2027, qeveria foli pa mëdyshje në favor të një bote pa armë bërthamore. Pavarësisht stagnimit aktual në çarmatimin bërthamor, Zvicra do të vazhdojë të kërkojë që shtetet në fjalë të përmbushin detyrimet e tyre të çarmatimit.

Zvicra ka qenë gjithashtu anëtare e NPT që nga viti 1977, e cila u nënshkrua nga 191 shtete anëtare, duke përfshirë fuqitë bërthamore si SHBA, Rusia, Kina, Franca dhe Britania e Madhe. NPT-ja konsiderohet si gurthemeli i kontrollit të armëve bërthamore dhe arkitekturës globale të sigurisë.

Sipas shifrave të Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm (SIPRI) nga viti 2023, nëntë shtete posedojnë armë bërthamore: Rusia ka më së shumti koka luftarake me 5,889, e ndjekur nga SHBA me 5,244, pastaj Kina me 410.

Në Evropë, fuqitë bërthamore të Francës dhe Britanisë së Madhe kanë përkatësisht 290 dhe 225 koka luftarake. Pas tyre vijnë Pakistani (170) dhe India (164). Izraeli vlerësohet të ketë 90 koka luftarake dhe Koreja e Veriut 30. Në total, SIPRI e vendos arsenalin bërthamor global në 12,512 koka.

Presioni mbetet i lartë

Çështja se si mund të realizohet qëllimi i një bote pa armë bërthamore është gjithashtu objekt i debatit politik të brendshëm të diskutueshëm në Zvicër. Mbi pesë vjet më parë, parlamenti i bëri thirrje qeverisë që të nënshkruajë TPNW sa më shpejt që të jetë e mundur dhe t’ia dorëzojë parlamentarëve për miratim, pasi duke e ratifikuar atë, Zvicra do të tregojë një angazhim të qartë ndaj ligjit ndërkombëtar humanitar dhe vlerave që lidhen me të.

Në fillim të nëntorit të vitit 2023, Fushata Ndërkombëtare për Shfuqizimin e Armëve Bërthamore (ICAN) nisi një iniciativë popullore për t’u bashkuar me TPNW. Grupi për një Zvicër pa ushtri (GSoA) gjithashtu njoftoi se do t’i bashkohej aleancës së OJQ-ve.

---