Nga imigrimi te pagat: Çfarë “mund të preket” në negociatat Zvicër-BE?

Tani që Zvicra ka një mandat “përfundimtar” negociues me Bashkimin Evropian, cilat do të jenë “pikat e bisedimeve” kryesore midis Bernës dhe Brukselit?

Berna dhe Brukseli janë duke u përgatitur për të rifilluar bisedimet dypalëshe prej disa vjetësh, që kur Zvicra u largua nga negociatat në maj 2021, veprim i cili zemëroi Brukselin dhe tensionoi marrëdhëniet midis dy palëve, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, tani të dyja palët janë gati të fillojnë të flasin sërish.

Këto janë çështjet që Zvicra do të sjellë në tryezën e bisedimeve:

Emigracioni

Shumica e shtetasve të huaj që jetojnë në Zvicër dhe ende vijnë në Zvicër janë nga shtetet e BE-së, kështu që emigracioni është një temë e nxehtë.

Rreth 1.4 milionë qytetarë të Bashkimit Evropian aktualisht banojnë në Zvicër.

“Prandaj, objektivi i imigrimit të drejtuar drejt tregut të punës do të forcohet, si dhe formulimi në lidhje me të drejtën e qëndrimit, me synimin për të mbrojtur më mirë sistemin social zviceran”, tha Këshilli Federal, shkruan thelocal.

Pagat

“Objektivi për sigurimin e kushteve të pagave dhe punës duke ruajtur në mënyrë të qëndrueshme nivelin aktual të mbrojtjes do të rikonfirmohet”, theksoi qeveria.

Kjo do të ketë të bëjë me të ashtuquajturit “punëtorë të postuar” – domethënë, njerëzit që dërgohen për të punuar në Zvicër në baza të përkohshme nga punëdhënësi i tyre me bazë në një shtet të BE-së.

Elektriciteti

Zvicra dhe Bashkimi Evropian kanë shkëmbyer energji për dekada me radhë, me një treg të vetëm të orientuar drejt konkurrencës që u shfaq gjatë 25 vjetëve të fundit.

“Rezultati i këtij zhvillimi është një realitet i ri ligjor dhe ekonomik i tregjeve të energjisë që rrethojnë Zvicrën, veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e energjisë elektrike”, sipas qeverisë.

Prandaj, qeveria zvicerane dëshiron të negociojë një marrëveshje me BE-në, në mënyrë që të lejojë qasje të plotë për Zvicrën në tregun e vetëm të energjisë elektrike dhe “të sigurojë bashkëpunim në këtë sektor me BE-në në të ardhmen”.

Marrëveshja e transportit tokësor

Paralelisht me hapjen e transportit hekurudhor ndërkombëtar të pasagjerëve, Këshilli Federal do të kërkojë të ruajë prerogativën e Zvicrës për të ndarë slotet në territorin e saj.

“Hapja e kontrolluar e transportit hekurudhor ndërkombëtar nuk duhet të ndikojë në cilësinë e transportit publik në Zvicër”, tha qeveria.

Marrëveshja për produktet bujqësore

Mandati specifikon që tarifat doganore duhet të mbeten në fuqi, duke përfshirë kuotat tarifore dhe mënyrën e administrimit të tyre.

Kjo për shkak se “sovraniteti i Zvicrës mbi politikën e saj bujqësore duhet të mbetet i paprekur”.

Sovraniteti zviceran

Qeveria dëshiron të sigurojë që Zvicra do të jetë gjithmonë në gjendje të vendosë në mënyrë autonome nëse dëshiron apo jo të miratojë ligjin evropian.

Sistemi i referendumeve me demokraci të drejtpërdrejtë duhet gjithashtu të mbetet i paprekur.

Në rast mosmarrëveshjeje, Zvicra dhe BE-ja do të përfaqësohen në mënyrë të barabartë në një gjykatë arbitrazhi, e cila do të duhet të vendosë.

Megjithatë, tribunali i arbitrazhit mund të apelojë në Gjykatën Evropiane të Drejtësisë, autoritetin kompetent në çështjet e së drejtës evropiane.

Sa do të zgjasin bisedimet Zvicër-BE?

Në fillim të qershorit, Bashkimi Evropian do të zgjedhë një Parlament të ri, i cili më pas do të duhet të emërojë një komision të ri.

Prandaj, negociatat pritet të zgjasin pak, por asnjë afat kohor i saktë nuk është publikuar.

Marrëdhënia dashuri-urrejtje

Një mënyrë për të përshkruar marrëdhëniet e Zvicrës me BE-në është kjo: ajo nuk dëshiron të jetë pjesë e bllokut, por nuk mund të jetojë as pa të.

Deri më sot, Zvicra është një nga vendet e vetme perëndimore që nuk janë anëtarësuar në Bashkimin Evropian, dhe megjithatë ajo ka lidhje të forta me bllokun.

Njëra nga arsyet është se eksportet janë shtylla kurrizore e ekonomisë zvicerane, ku BE-ja dhe në veçanti Gjermania janë partnerët kryesorë tregtarë të Zvicrës.

Zvicra mbështetet në qasjen e saj në tregun e vetëm edhe në mënyra të tjera, të cilat të gjitha luajnë një rol të madh në prosperitetin ekonomik të vendit. Për këtë arsye, Berna dhe Brukseli kanë nënshkruar mbi 100 traktate reciproke, që mbulojnë jo vetëm tregtinë, por edhe çështjet e sigurisë ndërkufitare, kërkimit dhe arsimit, bujqësisë, transportit, mjedisit, bashkëpunimit policor dhe një sërë marrëveshjesh të tjera.

Një nga më kryesoret është Marrëveshja për Lëvizjen e Lirë të Personave, e cila u mundëson qytetarëve të shteteve të BE-së të punojnë dhe të jetojnë lirisht në Zvicër, dhe anasjelltas.

Një arsye tjetër e bën Zvicrën pjesë të zonës Shengen pa kufij, duke e bërë udhëtimin nëpër Evropë shumë më të lehtë dhe më të përshtatshëm për qytetarët zviceranë.

A do të anëtarësohet ndonjëherë Zvicra në BE?

“Kurrë” është një kohë shumë e gjatë, por nuk ka pasur as në të kaluarën, as aktualisht nuk ka një dëshirë të fortë nga ana e popullatës së Zvicrës për t’u anëtarësuar.

Në referendumin e fundit për këtë qëllim, në vitin 2001, gati 77 për qind e votuesve kundërshtuan propozimin për hapjen e negociatave të anëtarësimit me BE-në.

Çfarë “çmimi” paguan Berna për qasje në tregun e BE-së?

Zvicra nuk po e “zhvesh” vullnetin e mirë të Brukselit. Vendi kontribuon në të ashtuquajturat ‘pagesat e kohezionit’.

Pagesa për Fondin e Kohezionit është pjesë e çmimit që Zvicra duhet të paguajë për qasjen në tregun e përbashkët shumë të rëndësishëm të BE-së.

Në vitin 2022, vendi ka paguar mbi 1 miliard franga për të financuar një sërë projektesh në shtetet anëtare “më të varfra” deri në vitin 2029.

Këto projekte përfshijnë hulumtime, shëndetin, trajnimin profesional, integrimin, sigurinë, përfshirjen e pakicave, angazhimin e qytetarëve, biodiversitetin, mbrojtjen e mjedisit dhe klimës, planifikimin urban, mbështetjen për kompanitë e vogla dhe turizmin.

---