Pensionistët shqiptarë në Austri, çfarë bëjnë ata pas pensionimit

Albinfo.at ka anketuar disa prej pensionistëve shqiptarë në Austri dhe ka pyetur se si po i kalojnë ata tash vitet e pensionimit, ku gjenden, si jetojnë?

Cilat ishin arsyet e migrimit? Me cilat vështirësi janë ballafaquar në fillim për t’u integruar kur kanë migruar në Austri? Çfarë kanë punuar dhe cila ka qenë veprimtaria e tyre për dekada në mërgim? Si po i kalojnë tash vitet e pensionimit, ku gjenden, si jetojnë? Më shumë rrinë në Kosovë apo në Austri? Këto janë disa nga pyetjet që albinfo.at ua ka parashtruar disa prej pensionistëve shqiptarë në Austri.

 

Bukurije Limani – 20 vjet ia kushtova mësimit shqip në Graz

Bukurije Limani, jeton në Graz prej vitit 1992. Fillimet e saj natyrisht që nuk ishin të lehta, veçanërisht për shkak të mosnjohjes së gjuhës gjermane.

“Hapat e parë sa i përket gjuhës i bëra shumë shpejt duke u regjistruar në disa kurse me radhë të gjuhës gjermane. Realisht për t’i vënë kontaktet e para në shkollat austriake, më kanë informuar lidhjet e krijuara me kolegë austriakë. Veçanërisht ndihmën më të madhe ma pati ofruar Enti i Sigurimit, i cili me orientoi në profesionin tim të dëshiruar si arsimtare e diplomuar  e gjuhës shqipe, profesion të cilin e kisha bartur me vete nga Kosova”, thotë ajo për albinfo.at.

Pas njohjes së provimeve dhe diplomës nga Ministria e Arsimit në Austri, mësuesja Bukurie fillon të japë mësim në gjuhën shqipe, në vitin 1998. Kishte filluar të mbante orë mësimi në 10 shkolla, me 40 nxënës. Brenda dy muajve numri arriti në 120 nxënës për të vazhduar deri në 200 nxënës shqiptarë në 13 shkolla të ndryshme në Graz. Për 25 vite me radhë, mësuesja Limani u bë adresë kryesore për nxënësit shqiptarë në Graz e rrethinë.

“Duke e ndier nevojën e fëmijëve që mbas mësimit plotësues në shkollë të gjejnë veten edhe në aktivitete të lira, më lindi ideja të formojmë një shoqatë të vogël me emrin “Rinia”. Kjo për të ruajtur  gjuhën, kulturën dhe traditën kombëtare, si dhe shënimin e datave të rëndësishme kombëtare e shtetërore.

Viteve të fundit, mësuesja Limani ka dalë në pension, por pavarësisht kësaj, ajo nuk ndalet, duke qenë pjesë e aktiviteteve kulturore artistike të shqiptarëve në Graz.

“Është për të veçuar, ende nuk ndihem si e pensionuar, në mendje dhe zemër jam çdo ditë me nostalgji dhe krenari për ish nxënësit e mi të gjeneratave. Kudo që shkoj me vete i barti kujtimet, e poezive,”Kuizeve të Diturisë” manifestimet, ekskursionet e ndryshme në (Kosovë e Shqipëri).

Tani, në  Shoqatën kulturore “Rinia” as gjë nuk ka ndryshuar, aktivitetet kulturore vazhdojnë me gjenerata të ndryshme, me nxënës, studente, ish nxënëse valltare, me prindër e gra aktive. Aktualisht jam nënkryetare e shoqatës “Rinia”, e motivuar me ide të reja për të vazhduar traditën, kulturën dhe për të ruajtur rrethin shoqëror vullnetar që e kemi krijuar deri më tani dhe që vazhdon edhe sot”, thotë ajo për revistën tonë.

Hazir Mehmeti, erdha si i ndjekur politik

Një mësues tjetër i mësimit plotësues shqip në Austri, që tani është po ashtunë pension, është edhe Hazir Mehmeti. Ai kishte migruar në Vjenë në fund të vitit 1996. Si shumë intelektualë të tjerë, edhe mësuesi Mehmeti kishte ardhur si i përndjekur politik. Në Austri i njohën statusin e të përndjekurit politik dhe pas disa muajsh iu dha azili atij dhe familjes.

“Ishte shumë vështirë. Nuk e kam dashur kurrë migrimin, bile kam folur gjithandej kundër atyre që e lëshojnë vendin pikërisht në kohën më të vështirë. Por, gjendja e ime, e familjes sime me detyroi. Kur erdha në Austri, fillimisht përfundova kurset e gjuhës, përshkrova diplomën e fakultetit dhe u inkuadrova në ndërtimtari dhe punë të tjera fizike. Pastaj ndodhi lufta dhe migrimi nga Kosova në Austri i shumë familjeve.

Duke pasur nevojë për mësim shqip të fëmijëve shqiptarë nga familjet që Austria solli gjatë luftës, u shpall konkurs për mësues të mësimit plotësues shqip në Vjenë. Mësuesi Hazir Mehmeti konkurron, e pranuan dhe filloi punën.

“Kurrë nuk do ta harroj atë kohë kur klasa kthehej në vaj e lot për familjarët e vrarë, mësuesen e masakruar me familje. Nxënësit qanin, ne qanim. Kam shkruar disa artikuj rreth asaj periudhe. Shumica e familjeve u kthyen pas lutës, mbeta me pak nxënës, por më dërguan në shkollat tjera ku kishte shqiptarë. Fillimisht kisha telashe me gjuhën, materialet, tekstet, teknologjinë, por falë seminareve të shumta dhe përpjekjeve, arrita të jem pjesë e ekipit të suksesshëm të shkollës. Kam punuar në 17 shkolla të Vjenës, mes tyre Shkolla Europian e cila zuri vendin e parë si shkolla më e mirë në Austri dhe e treta në Europë (2010) . Aty drejtova projektin për gjuhën shqipe me sukses ku kisha vizitë edhe nga ORF2 dhe nga shumë ekspertë të mësimit, nga disa vende. Isha edhe pjesë e grupit të mësuesve “Studienreise” në kuadër të PI- (Institutit Pedagogjik) të Vjenës dhe kam vizituar shumë vende duke studiuar nivelin, metodologjinë, rrethanat e mësimit në ato vende. Nga këto përvoja dhe përvoja e punës, punova materiale mësimore nga të cilat dolën tekstet e para mësimore në gjuhën shqipe në Austri. Nga kjo punë e imja u themelua faqja e internetit me materiale mësimore në gjuhën shqipe pranë Ministrisë së Mësimit në Austri drejtues dhe përgjegjës i së cilës isha nga fillimi gjerë në përfundim. U botua A-B-C Fibel-Abetare për mësimin shqip si pjesë e katalogut të teksteve për shkollat fillore ku mësuesit e porosisin tash e dhjetë vjet librin falas për fëmijët shqiptarë. Jam shumë krenar që punova dhe punojnë me abetaren time. Pastaj projekti tjetër i teksteve mësimore i Ministrisë së Arsimit të Kosovës dhe Shkollës së Lartë Pedagogjike të Cyrihut, ku hartuam 19 tekste mësimore në periudhën gjashtë vjeçare. Nga 5 autorët nga Evropa, nga Austria isha unë”, kujton ditët e përvojës së tij si mësues në Austri.

Gjatë viteve në Austri, mësuesi Haziri nuk u mor vetëm me mësimdhënien për nxënësit shqiptarë, por edhe me publicistikë. Për kohë të gjatë ka bashkëpunuar me gazeta dhe revista të ndryshme në Kosovë dhe Shqipëri, duke pasqyruar aktivitetet dhe integrimin e shqiptarëve në Austri. Po ashtu, ai ka botuar edhe një sërë librash të ndryshme. Mësuesi Hazir Mehmeti tash e disa vite është duke i shijuar vitet e pensionimit, por pa munguar asnjëherë me shkrimet e tij.

“Në pension jeta i ka kufizimet e saj, por duhet vendosmëri në gjetje të mundësive për të qenë aktiv. Në aspektin privat, po mundohem të kaloj kohë sa në Kosovë, në Vjenë, por edhe në vende të ndryshme. Kohën më të madhe e kaloj me familjen time. Në aspektin profesional, do të vazhdoj me shkrime deri në minutat e fundit të jetës sime. Tani, do të punoj në monografinë kushtuar vajzës sime të ndjerë Dr.Vlora Mehmeti – Tërshani, e cila me sukseset e saj na bëri krenarë. Ajo më jep forcë dhe çdo sukses ia dedikoj asaj”, shprehet mësuesi, aktivisti dhe publicisti Hazir Mehmeti.

Selim Shabanhaxhaj, jeton mbi gjysmë shekulli në Graz

Selim Shabanhaxhaj është nga komuna e Deçanit. Në Austri ka ardhur që nga viti 1971, pra ai në Graz jeton prej mbi 52 vjetësh. Ai kujton kohën e vështirë jo vetëm për emigrantët, por edhe për vetë austriakët në atë periudhë kohore.

“Unë më së shumti kam punuar në ndërtimtari. Jeta në atë kohë nuk ka qenë e lehtë siç është sot. Kjo jo vetëm për ne emigrantët, por edhe për vetë austriakët. Austria, një zhvillim të hovshëm ka marrë vetëm nga viti 1980 e këtej. Në kohën kur unë erdha, isha vetëm, pa familje. Në vitin 1986 solla gruan me vajzë dhe fillova një jetë më komode. Ne atë kohë telefona nuk kishte dhe komunikimi me vendlindjen ishte i vështirë, thuajse vetëm kur shkonim në Kosovë, me ç‘rast edhe i dërgonim të gjitha kursimet familjes në Kosovë”, thotë ai. Selim Shabanhaxhaj kujton edhe udhëtimet e vështira që kanë pasur për të shkuar në Kosovë. “Deri në vitet e 80-ta rrallëkush ka pasur veturë”, tregon ai.

“Udhëtimi ka qenë shumë i vështirë, nuk kishte linjë të rregullt për në Kosovë. Zakonisht udhëtonim me tren. Ka qenë një linjë Munih-Athinë i quajtur “Akropolis” dhe nga Graz-i Maribor, Lubjanë, Zagreb e deri në Fushë Kosovë”, kujton ai.

Selim Shabanhaxhaj thotë së është 86 vjet dhe prej afro 30 vjetësh është në pension.

Më 4 maj të vitit 1996 kam dalë në pension. Në këto vite filluan të vijnë shqiptarë më shumë, kështu që u bëmë një komunitet më i madh dhe filluan edhe lëvizjet e autobusëve si dhe disa lokale të shqiptarëve dhe klubeve në Graz. Këtu tani kisha familjen dhe ëndrra për t’u kthyer përgjithmonë sa vinte e venitej. E kur t`i shtojmë kësaj situatën e krijuar në Kosovë nga okupatori serb, çdo shpresë në atë drejtim vetëm sa shuhej.

Si pensionist, shumicën e kohës ia kushtoj familjes, por edhe dal dhe marr pjesë aktive nëpër klube dhe shoqata, në ndeja dhe aktivitete të ndryshme. Jeta në kohën e tashme nuk krahasohet me atë të para 50 viteve. Komuniteti shqiptar tashmë ka ecur me hapa përpara. Kemi kompani të shqiptarëve me renome në Austri. Udhëtimet për në Kosovë tashmë janë më të lehta dhe ke mundësi të shumta. Me këtë, edhe Kosova po na duket më afër. Edhe pse i kam 84 vjet me letra për shkak të regjistrimit të vonshëm në atë kohë, unë në të vërtet jam 86 vjeç, ndihem mirë më shëndet dhe nuk ndalem aspak: Shëtis, vizitoj shoqatat shqiptare, marr pjesë në koncerte dhe manifestime të ndryshme”, nënvizon ai.

 

Zahide Ukaj- pensioniste

Zahide Ukaj është nga komuna e Medvegjës, por që nga viti 1956 ajo dhe familja e saj janë shpërngulur në Gjilan. Në vitin 2008 ajo migron në Graz. “Këtu isha në ambient krejt të ri, më mungonte çdo gjë si nga familja e gjerë, ashtu edhe ambienti i jetës, e ndija veten në një rreth të panjohur dhe të huaj”, thotë ajo dhe shton: “Problemet ishin të mëdha, nuk njihja gjuhën, mentalitetin e rrethit dhe në fillim përveç rrethit tim familjar nuk njihja askënd. Ngadalë filluan edhe njohjet me një rreth të gjerë dhe gradualisht fillova siç thuhet në popull ‘ta marr veten’”, thotë ajo.

Meqenëse zonja Zahide jetonte në bashkësi familjare dhe ishte mjaft në moshë, nuk kishte nevojë të punonte në mënyrë të vazhdueshëm. Ajo kishte kohë më shumë t’i përkushtohej letërsisë që e kishte në qejf qysh herët.

“Kam botuar tri përmbledhje me poezi. Në vitin 1995 “Vula në kurorën e gjallë”, në vitin 1996 “Djepi i Ilirisë” dhe në vitin 2000 “Rrezet e Stubllavaçes”. Shkruaj vazhdimisht në rrjetet sociale për tema të ndryshme dhe marr pjesë aty – këtu në orët letrare, ndonëse mosha nganjëherë edhe po më kufizon mundësinë e pjesëmarrjeve të mia në aktivitete të ndryshme”, shprehet ajo.

Sot zonja Zahide është 77-vjeçare. Por çfarë bën si pensioniste dhe si e kalon kohen, ajo thotë:

“Pjesën më të madhe të kohës e kaloj duke lexuar dhe shkruar, por nganjëherë dal edhe shëtis dhe takohem me shoqe dhe bisedojmë për të kaluarën dhe të sotmen”.

Mesazhi i saj për gjeneratat e reja është: “Gjenerata ime ka kaluar një kohë me kushte krejt tjera. Megjithatë edhe ne kemi bërë aq sa kemi mundur. Në atë kohë, ne kemi pasur vetëm një ëndërr: Të punohet për komb dhe atdhe. Sot gjeneratat e reja i kanë mundësitë krejtësisht të tjera. Kushtet të cilat i ofron Austria, gjeneratat e reja duhet t’i shfrytëzojnë për shkollim dhe avancim në shoqërinë austriake, por pa harruar asnjëherë se kush jeni dhe nga vini”, shpreh ajo në mesazhin e saj për gjeneratat e reja që po rritën në Austri.

---