Pse Zvicra nuk i përdor juritë në gjyqe?

Shërbimi në një juri është një detyrë qytetare në shumë vende të botës, por në Zvicër kjo nuk ka ndodhur për më shumë se një dekadë.

Nëse jeni një nga ata njerëz që ndihen të shqetësuar vetëm me mundësinë e përballjes me një kriminel, jini të sigurt se ka pak mundësi që kjo të ndodhë brenda një gjykate zvicerane, sipas TheLocal.ch.

Më 1 janar 2011 Parlamenti Federal miratoi Kodin e unifikuar të Procedurës Penale të Zvicrës, i cili rregullon ndjekjen dhe gjykimin nga autoritetet federale dhe kantonale të drejtësisë penale të veprave sipas ligjit federal.

Ky kod, një model i vetëm i procedurës penale, zëvendësoi kodet e procedurës të përcaktuara më parë nga 26 kantonet e Zvicrës, përcjell albinfo.ch.

Përpara se kodi i unifikuar të zbatohej, modelet e procedurës për kantonet e vendit ndryshonin shumë me disa kantone që vëzhgonin sistemin e gjyqtarit hetues (i ngjashëm me sistemin ligjor francez), ndërsa të tjerët morën një faqe nga libri ligjor i Gjermanisë dhe emëruan një prokuror.

Kodi i ri i unifikuar i Zvicrës ndjek modelin e prokurorit gjerman, dhe kështu, magjistrati hetues, i përdorur më parë në disa kantone, është shfuqizuar.

Megjithëse kodi tani zbatohet në gjithë vendin dhe të gjitha procedurat penale kryhen në të njëjtën mënyrë, 26 kantonet janë ende përgjegjëse për organizimin e gjykatave brenda kufijve të tyre.

Pra, a do të thotë kjo se gjyqet e jurisë mund të kryhen ende?

Teorikisht, po. Kantonet, nëse dëshirojnë, mund të ofrojnë shërbime jurie.

Por në praktikë, ringjallja e gjyqeve të jurisë nuk është aq e lehtë.

Çështja se rregullat e përcaktuara në Kodin Zviceran të Procedurës Penale nuk janë në përputhje me gjykimet e jurisë.

Ligji zviceran parashikon që në çdo kanton gjykata duhet t’i bazojë gjetjet e saj në provat e paraqitura në procedurën paraprake dhe jo vetëm në burimet e provave që dëgjohen gjatë gjykimit.

Vetë ky rregull krijon një problem për gjykimet e jurisë, pasi kërkon që gjykata të jetë në dijeni të provave përpara fillimit të gjykimit, por kjo bie ndesh me parimin e menjëhershmërisë (i cili kërkon që të gjitha provat të paraqiten në gjykatë në formën e tyre më origjinale).

Shkurtimisht, juristët nuk janë të informuar për provat përpara fillimit të gjykimit, por do të duhej të ishin të informuar nëse do të respektohej kodi i ri i unifikuar.

Gjithashtu, segmenti i kodit të unifikuar për zhvillimin e seancës kryesore nuk përfshin masa të veçanta që nevojiten për zhvillimin e gjykimeve të jurisë.

Vetë kantonet gjithashtu nuk mund të prezantojnë ose të mbajnë ndonjë dispozitë të veçantë, pasi kodi i unifikuar konsiderohet i plotë sipas Këshillit Federal.

Së fundi, kodi i unifikuar përfshin të drejtën e ankimimit kur pala humbëse mund të shqyrtojë vendimin nga një gjyqtar. Kjo, megjithatë, nuk është gjithashtu në përputhje me gjykimet e jurisë.

Si rezultat i këtij rebusi, të gjitha kantonet e Zvicrës me një sistem jurie, përveç Ticinos votuan në favor të shfuqizimit të gjyqeve të jurisë.

Sidoqoftë, në një referendum nga nëntori i vitit 2010, banorët e Ticinos votuan në favor të mbajtjes së sistemit të jurisë të paprekur.

A mund të thirren të huajt për detyrën e jurisë në Ticino?

Ju (me të drejtë) mund të pyesni veten nëse vota e Ticinow do të thotë që ju mund të thirreni për t’u paraqitur para një gjykate.

Sistemi ligjor në Ticino në fakt është paksa i ndryshëm nga kantonet e tjera zvicerane – por duhet gjithashtu të jetë në përputhje me rregulloret e përcaktuara në Kodin Zviceran të Procedurës Penale.

Meqenëse Ticino votoi kundër shfuqizimit të gjyqeve të jurisë, Këshilli i Madh i Kantonit të Ticinos vendosi që juria duhet të emërohet teknikisht si gjyqtarë porotë – të cilët emërohen nga parlamenti kantonal për një periudhë 10-vjeçare – që nga fillimi i procedurave dhe duhet t’u jepet qasje në skedarë.

Kjo do të thotë që Ticino i ruan sot gjyqet e tij të jurisë vetëm në emër, por jo në praktikë.

Kush kishte të drejtë për detyrën e jurisë përpara shfuqizimit?

Para shfuqizimit të gjyqeve të jurisë në Zvicër, vetëm ata mbi moshën 18 vjeç, që posedonin pasaportë zvicerane dhe që aplikonin për të shërbyer si juri kishin të drejtë për detyrën e jurisë.

Meqenëse shërbimi si juri normalisht do t’u merrte shumë kohë njerëzve për shkak të seriozitetit të krimeve në fjalë, shumica e zviceranëve që regjistroheshin në gjyqet e jurisë ishin pensionistë.

Të huajt nuk thirreshin për shërbim jurie nëse nuk plotësonin kriteret e mësipërme.

---