Ideja e një “kantoni të 27-të” për “Zvicrën e pestë”, përmendet në Bernë

(KEYSTONE/Anthony Anex)

Gjatë çdo zgjedhje federale vota e shtetasve zviceranë jashtë vendit është shumë e favorizuar nga partitë, pasi përfaqëson një grup prej rreth 220 mijë votash dhe shqyrtimi i tij ndryshon sipas partive. Të Gjelbrit, PS dhe Liberalët e Gjelbër madje do të ishin të hapur ndaj idesë së krijimit të zonës së tyre elektorale, një “kanton të 27-të”, shkruan RTS, përcjell albinfo.ch.

Pak më shumë se një e katërta e 800 mijë qytetarëve zviceranë që jetonin jashtë vendit në fund të vitit 2022 duan të marrin pjesë në jetën politike zvicerane, sipas Organizatës së Zvicrës Jashtë vendit, ndërsa përballë këtij vëzhgimi, të Gjelbrit në veçanti do të donin që Këshilli Federal të mbante një qëndrim.

Në një interpelancë në muajin qershor, këshilltari kombëtar i Gjenevës, Nicolas Walder, rihapi këtë dosje, e cila deri më tani nuk ka gjetur shumicën.

Ai pyet se çfarë masash mund të merren për të mundësuar një përfaqësim më të mirë të “Zvicrës së pestë” në Parlament, për këtë Këshilli Federal nuk ka vendosur ende, por në varësi të përgjigjes së tij, të Gjelbërit planifikojnë “të paraqesin një ndërhyrje me një pretendim konkret”. Sipas sekretarit të tyre të përgjithshëm Rahel Estermann, një zonë zgjedhore specifike për këta votues nga jashtë do të thjeshtonte shumë votimin elektronik.

Për një Zvicër “të hapur dhe të ndërlidhur”
Të anketuarit nga agjencia Keystone-ATS, PS dhe Vert’libéraux janë gjithashtu të hapura ndaj idesë së krijimit të një “kantoni të 27-të” për këtë “Zvicër të pestë”.

Për zëdhënësen socialiste Lena Allenspach, zërat e këtij elektorati specifik sot janë të ndarë mes kantoneve të ndryshme të origjinës dhe zërat e tyre nuk kanë peshën dhe rëndësinë politike që duhet të kenë. Për më tepër, kandidatët nga jashtë humbasin “karakteristikën e tyre” dhe shanset e tyre zvogëlohen përballë personaliteteve të ankoruara në vend.

Liberalët e Gjelbër i kushtojnë rëndësi edhe pjesëmarrjes politike të Zvicrës së pestë. Ata shkruajnë se një përfaqësim kushtuar kësaj të fundit në Parlament do ta forconte këtë pjesëmarrje, në kuptimin e një Zvicër “të hapur dhe të ndërlidhur”.

Në vitin 2009, një nismë socialiste për një përfaqësim të zviceranëve jashtë vendit nën Kupolën dështoi. Në atë kohë, komisioni kompetent argumentoi se zviceranët jashtë vendit kishin instrumente të mjaftueshme për të marrë pjesë në jetën politike teksa më pas u mbështet në zhvillimin e votimit elektronik.

E djathta skeptike
Në të djathtë, PLR dëshiron t’i përmbahet sistemit aktual. Kërkesat nga zviceranët jashtë vendit “duhet të paraqiten në kantone”, shkruan zëdhënësja e saj Floriane Wyss. Edhe nga ana e Qendrës, zviceranët jashtë vendit duhet të merren parasysh brenda kornizës ekzistuese institucionale. E kontaktuar nga Keystone-ATS, UDC nuk komentoi mbi këtë çështje.

Këto parti thonë se janë të përkushtuara ndaj shqetësimeve specifike të Zvicrës së pestë: votimi dixhital dhe shtetësia, qeverisja elektronike dhe thjeshtimi i votimit nga jashtë. Të Gjelbrit dhe PVL përmendin më tej ruajtjen e lëvizjes së lirë të njerëzve dhe marrëdhëniet me BE-në, ndërsa Qendra thekson veçanërisht aksesin në sigurimet shoqërore. Më në fund, PLR këmbëngul në lëvizshmërinë dhe “rrjetëzimin” ndërkombëtar.

Vështirë për t’u arritur
Sipas drejtorit të OSE, Ariane Rustichelli, krijimi i një kantoni të 27-të për Zvicrën e pestë është një “objektiv i vështirë për t’u arritur”, qoftë edhe për shkak të modifikimit të nevojshëm të Kushtetutës dhe shtoi këtu faktin se nuk ka pothuajse asgjë të përbashkët mes zviceranëve jashtë vendit, përveç kombësisë së tyre.

Këta të fundit sot përfaqësohen në mënyrë indirekte në politikën federale përmes Këshillit të Zvicrës Jashtë vendit (KSE, organi drejtues i OSE), i përbërë nga 140 anëtarë, duke përfshirë disa deputetë, dhe i cili shpreh shqetësimet e Zvicrës së pestë tek autoritetet kompetente. Përveç kësaj, brenda Dhomës Federale, interesat e saj mbron edhe ndërgrupi “Zvicra jashtë vendit”, i përbërë nga 80 burra dhe gra të zgjedhura nga të gjitha grupet në Parlament.

Megjithatë, një grup pune i CSE po shqyrton se si emigrantët zviceranë mund të përfaqësohen drejtpërdrejt në Asamblenë Federale, por grupi nuk do të prezantojë rezultatet e tij deri pas zgjedhjeve federale.