Cilat vende të zonës Shengen kanë kontrolle kufitare dhe pse?

Kufijtë brenda zonës Shengen të Evropës janë menduar të jenë të hapur, por disa vende kanë kontrolle, por a janë të ligjshëm dhe a do të detyrohen t'i heqin ato? Claudia Delpero shpjegon historinë dhe çfarë është në rrezik

Gjykata Evropiane e Drejtësisë ka thënë së fundmi se kontrollet e vendosura nga Austria në kufijtë me Hungarinë dhe Slloveninë gjatë krizës së refugjatëve të vitit 2015 mund të mos jenë në përputhje me ligjin e BE-së.

Austria ka thyer rregullat e zonës Shengen, ku njerëzit mund të udhëtojnë lirshëm, duke zgjatur kontrollet e përkohshme përtej 6 muajsh pa një “kërcënim serioz”, transmeton albinfo.ch.

Por Austria nuk është i vetmi vend evropian që ka rivendosur kontrollet e kufirit të brendshëm për më shumë se gjashtë muaj.

Cilat vende kanë kontrolle të vendosura dhe çfarë do të thotë vendimi i Gjykatës së BE-së për to?

Kur vendet e BE-së mund të rifusin kontrollet kufitare?

Zona Shengen, e marrë nga emri i qytetit të Luksemburgut, ku u nënshkrua konventa për heqjen e kontrolleve të kufirit të brendshëm të BE-së, përfshin 26 shtete: vendet e BE-së me përjashtim të Irlandës, Bullgarisë, Qipros, Kroacisë dhe Rumanisë, plus Islandën, Norvegjinë, Lihtenshtajnin dhe Zvicrën, të cilat nuk janë anëtarë të BE-së.

Kodi i Kufijve të Shengenit përcakton rregullat se kur lejohen kontrollet kufitare. Ai thotë se kontrollet mund të rikthehen përkohësisht aty ku ka një “kërcënim serioz për politikën publike ose sigurinë e brendshme”, nga organizimi i një ngjarjeje të madhe sportive deri te një sulm terrorist si ai i parë në Paris në nëntor 2015.

Megjithatë, këto kontrolle duhet të jenë një masë “masë e fundit”, duhet të kufizohen në periudhën “rreptësisht të nevojshme” për t’iu përgjigjur kërcënimit dhe të mos zgjasin më shumë se 6 muaj.

Në rrethana të jashtëzakonshme, nëse funksionimi i të gjithë zonës Shengen është në rrezik, qeveritë e BE-së mund të rekomandojnë që një ose më shumë vende të rifusin kontrollet e kufijve të brendshëm për një maksimum prej dy vjetësh. Shteti në fjalë më pas mund të vazhdojë të vendosë kontrolle për gjashtë muaj të tjerë nëse shfaqet një kërcënim i ri, transmeton tutje albinfo.ch.

Cilat vende mbajnë kontrollet kufitare?

Vendet që rivendosin kontrollet kufitare duhet të njoftojnë Komisionin Evropian dhe shtetet e tjera anëtare duke dhënë një arsye për vendimin e tyre.

Bazuar në listën e njoftimeve, këto vende kanë aktualisht kontrolle të vendosura të paktën në disa nga kufijtë e tyre:

Norvegjia – deri më 11 nëntor 2022 në lidhje me traget me Danimarkën, Gjermaninë dhe Suedinë. Këto masa kanë qenë në fuqi që nga viti 2015 për shkak të kërcënimeve terroriste ose ardhjes së njerëzve që kërkojnë mbrojtje ndërkombëtare dhe ndonjëherë janë shtrirë në të gjithë kufijtë.

Austria – deri në 11 nëntor 2022, që nga viti 2015, në kufijtë tokësorë me Hungarinë dhe me Slloveninë për shkak të rreziqeve që lidhen me terrorizmin dhe krimin e organizuar dhe “situatën në kufijtë e jashtëm të BE-së”.

Gjermania – deri më 11 nëntor 2022, që nga 12 nëntor 2021, në kufirin tokësor me Austrinë “për shkak të situatës në kufijtë e jashtëm të BE-së”.

Suedia – deri më 11 nëntor 2022, që nga viti 2017, mund të prekë të gjithë kufijtë për shkak të kërcënimeve terroriste dhe të sigurisë publike dhe “mangësive” në kufijtë e jashtëm të BE-së.

Danimarka – deri më 11 nëntor 2022, që nga viti 2016, mund të prekë të gjithë kufijtë e brendshëm për shkak të kërcënimeve terroriste dhe kriminalitetit të organizuar ose migrimit.

Franca – deri më 31 tetor 2022 që nga viti 2015, për shkak të kërcënimeve terroriste dhe ngjarjeve të tjera, duke përfshirë, që nga viti 2020, pandeminë Covid-19.

Estonia – deri më 21 maj 2022, nga 22 prill 2022, në kufirin me Letoninë “për të lehtësuar hyrjen dhe pritjen e njerëzve që vijnë nga Ukraina”.

Norvegjia, Austria, Gjermania dhe Franca gjithashtu thanë se po kryejnë kontrolle për qytetarët jo-BE.

A mund të mbijetojnë rregullat e Shengenit?

Pavarësisht natyrës së jashtëzakonshme të këtyre masave, ka pasur ndërprerje të vazhdueshme të lëvizjes së lirë të njerëzve në zonën Shengen në 15 vitet e fundit.

Që nga viti 2006, ka pasur 332 njoftime për kontrolle kufitare midis vendeve të Shengenit, me frekuencë në rritje nga viti 2015. Përveç kësaj, 17 vende rivendosën në mënyrë të njëanshme kontrollet kufitare në fillim të pandemisë.

Në dhjetor 2021, Komisioni propozoi reformimin e sistemit për të siguruar që kontrollet kufitare të mbeten një përjashtim në vend që të bëhen normë.

Sipas propozimeve, vendet duhet të konsiderojnë alternativa ndaj kontrolleve kufitare, të tilla si bashkëpunimi policor dhe kontrollet e synuara në rajonet kufitare.

Kur të rikthehen kontrollet, qeveritë duhet të marrin masa për të kufizuar ndikimet e tyre në zonat kufitare, veçanërisht në pothuajse 1.7 milionë njerëz që jetojnë në një shtet Shengen, por që punojnë në një shtet tjetër, dhe në tregun e brendshëm, veçanërisht duke garantuar transitin e mallrave “thelbësore”. .

Vendet gjithashtu mund të lidhin marrëveshje dypalëshe mes tyre për ripranimin e njerëzve që kalojnë kufijtë në mënyrë të parregullt, sugjeroi Komisioni.

Nëse kontrollet kufitare janë vendosur për 6 muaj, çdo njoftim për zgjatjen e tyre duhet të përfshijë një vlerësim të rrezikut dhe nëse kufizimet janë vendosur për 18 muaj, Komisioni do të duhet të vlerësojë domosdoshmërinë e tyre. Kontrollet e përkohshme kufitare nuk duhet të kalojnë 2 vjet “përveç nëse për rrethana shumë specifike”, shtoi Komisioni.

Në një konferencë shtypi në 27 prill, Komisionerja Evropiane për Çështjet e Brendshme Ylva Johansson tha se vendimi i Gjykatës së BE për Austrinë është në përputhje me këto propozime.

“Ajo që thotë gjykata është se shtetet anëtare duhet të respektojnë afatin kohor që është në legjislacionin aktual. Sigurisht që ne mund të propozojmë një afat tjetër kohor në legjislacion… dhe gjykata thotë gjithashtu se është e nevojshme që shtetet anëtare, nëse duan të zgjasin [kontrollet kufitare] të bëjnë vërtet vlerësimin e rrezikut nëse është vërtet e nevojshme… dhe kjo është pikërisht çfarë është në propozimin tonë për Kodin Kufitar të Shengenit”.

Kritika nga organizatat që përfaqësojnë emigrantët

Tani i takon Parlamentit Evropian dhe Këshillit të BE-së që të diskutojnë dhe miratojnë rregullat e reja.

Një grup organizatash të migracionit, duke përfshirë Caritas Europe, Këshillin Danez për Refugjatët, Oxfam International dhe Platformën për Bashkëpunim Ndërkombëtar për Migrantët Pa dokumenta (PICUM) kanë ngritur shqetësime dhe u kanë bërë thirrje institucioneve të BE-së që të modifikojnë propozimet e Komisionit.

Në veçanti, thanë ata, “natyra diskrecionale” e kontrolleve në rajonet kufitare rrezikon “të synojë në mënyrë disproporcionale komunitetet e racizuara” dhe “të legjitimojë praktikisht profilin etnik dhe racor dhe t’i ekspozojë njerëzit ndaj abuzimit institucional dhe policor”.

Hulumtimet nga Agjencia për të Drejtat Themelore të BE-së në vitin 2021, vunë në dukje grupet, tregojnë se njerëzit nga një “pakicë etnike, myslimane ose jo heteroseksuale” preken në mënyrë disproporcionale nga ndalesat e policisë.

Organizatat kritikojnë gjithashtu përcaktimin e njerëzve që kalojnë kufijtë në mënyrë të parregullt si një kërcënim dhe një procedurë të re për të “transferuar personat e kapur…në afërsi të zonës kufitare” tek autoritetet e vendit nga ku supozohet se kanë ardhur pa ndonjë vlerësim individual.

Artikulli është botuar në bashkëpunim me Europe Street News, një gazetë për të drejtat e qytetarëve në BE dhe MB.

---