9 gjëra që duhet t’i dini për lejet e punës në Zvicër

Jetoni në Zvicër me leje pune apo mendoni të bëni një lëvizje? Këtu janë nëntë gjërat që duhet të dini për lejet në Zvicër

1. Jeni evropian apo joevropian? 

Ju nuk keni të njëjtat të drejta në Zvicër – kur bëhet fjalë për lejet e qëndrimit dhe të punës, nëse jeni evropian apo jo-evropian.

Si një jo-evropian, ju duhet një leje pune specifike për t’u autorizuar për të punuar në Zvicër, qoftë edhe për kompaninë tuaj.

Si një evropian që nuk banon në Zvicër, ju jeni i autorizuar të punoni në Zvicër deri në 90 ditë në vit pa leje pune.

Në këtë artikull, termi “I huaj” do t’i referohet një shtetasi jo të BE-së, shkruan The Local, përcjell albinfo.ch.

2. Dallimi ndërmjet lejes së punës dhe lejes së qëndrimit 

Leja e punës ju lejon të punoni në Zvicër dhe zbatohen rregulla të ndryshme pavarësisht nëse jeni punonjës apo punëtor i pavarur. Lejet e qëndrimit ju lejojnë të qëndroni në Zvicër, por jo të punoni atje. Ju mund të përfitoni nga një leje e tillë nëse, për shembull, jeni student me kohë të plotë, keni nevojë për trajtim mjekësor në Zvicër, ose jeni përfitues i të ardhurave të rregullta pa punuar, përcjell tutje albinfo.ch.

3. Nëse jeni shtetas i MB 

Nëse keni pasur një leje pune në Zvicër përpara Brexit-it, mund të vazhdoni të punoni këtu edhe pas Brexit nëse jeni ende i punësuar nga një punëdhënës zviceran.

Nëse nuk keni pasur një leje qëndrimi ose pune në Zvicër përpara Brexit, ju trajtoheni si jo-evropian.

4. A mund të jetoni në Zvicër pa punuar në Zvicër? 

Leje për personat në pension

Nëse jeni mbi 55 vjeç dhe keni lidhje të forta me Zvicrën (për shembull, qëndrimi i mëparshëm në Zvicër ose vizita të rregullta, pronë në Zvicër, anëtarë të familjes në Zvicër, etj), mund të merrni një leje qëndrimi që ju lejon vetëm të qëndroni në Zvicër. Do t’ju duhet të provoni se keni mjete të mjaftueshme financiare dhe të deklaroni se nuk do të ndërmerrni një aktivitet që gjeneron të ardhura.

Leje për trajtim mjekësor

Ju mund të autorizoheni të qëndroni në Zvicër për kohëzgjatjen e një trajtimi mjekësor nëse keni mjete të mjaftueshme financiare për kohëzgjatjen e qëndrimit tuaj dhe nëse largimi juaj nga vendi është përcaktuar mjaftueshëm.

Autoritetet ka shumë të ngjarë të kërkojnë një raport mjekësor dhe një deklaratë nga institucioni mjekësor që tregon kohëzgjatjen dhe qëllimin e trajtimit.

Lejet me tatimin paushall

Ekzistojnë gjithashtu mundësi që individët jozviceranë me vlerë të lartë neto të banojnë në Zvicër me një taksë të negociuar në shumën e përgjithshme që paguhet çdo vit tek autoritetet tatimore. Kjo kërkon një vendim tatimor nga kantoni përkatës i qëndrimit përpara lëshimit të lejes. Kjo leje nuk e lejon individin të punojë në Zvicër.

Lejet studentore

Nuk konsiderohen “leje qëndrimi” në vetvete. Ata nuk llogariten për vitet e qëndrimit për një leje C apo edhe për natyralizim, përcjell tutje albinfo.ch

5. Dallimi ndërmjet lejeve të punës ndërkufitare kundrejt lejeve të zakonshme të punës 

Nëse nuk jeni shtetas i BE-së, për të dyja lejet, punëdhënësi juaj do të duhet të provojë – se asnjë shtetas zviceran ose i BE-së me të njëjtat kualifikime si ju – nuk ishte i disponueshëm për të marrë pozicionin.

Leja ndërkufitare mund t’ju lëshohet nëse:

ju keni jetuar në mënyrë të ligjshme në një shtet fqinj për të paktën dy vjet dhe keni banuar atje për gjashtë muajt e fundit

Ju jeni të punësuar në Zvicër në një rajon që ju lejon të ktheheni në shtëpi çdo mbrëmje ose të paktën një herë në javë.

Leja e zakonshme e punës mund të lëshohet nga autoritetet kantonale zvicerane për punonjësin e huaj nëse plotësohen kriteret e mëposhtme:

Punëdhënësi ka më shumë punonjës zviceranë dhe evropianë sesa punonjës të huaj;

Punonjësi i huaj ka aftësi që justifikojnë punësimin e tij;

Punonjësi i huaj do të ketë pagë në përputhje me standardet vendore për një person me të njëjtin pozicion me të njëjtat kualifikime;

Punësimi i punonjësit të huaj i shërben jo vetëm interesave ekonomike të kompanisë zvicerane, por edhe interesave ekonomike të kantonit përkatës.

Interesat ekonomike vlerësohen në bazë të numrit të të punësuarve, planit të biznesit të kompanisë, sektorit të aktivitetit dhe rëndësisë së tij për kantonin, natyrës inovative të aktivitetit për kantonin përkatës etj.

6. Lejet e transfereve ndërmjet shoqërive 

Ky është një nga përjashtimet nga procesi i zakonshëm i lejes së punës për të huajt

Për kompanitë që kanë biznes në të paktën dy vende të tjera, përveç vendndodhjes së zyrës qendrore (p.sh. shërbimet e biznesit, shërbimet e komunikimit, shërbimet mjedisore, shërbimet financiare), drejtuesit, drejtorët dhe punëtorët e kualifikuar mund të përfitojnë nga një transferim ndër-kompani për 3-4 vjet.

7. Leje për veprimtari të pavarur 

Personat e pavarur mund të aplikojnë për leje pune nëse janë duke krijuar një kompani ose duke investuar në një kompani ekzistuese zvicerane.

Është e rëndësishme të aplikoni për leje për veprimtari të pavarur përpara se të bëni investimin.

Autoritetet kantonale mund të japin lejen sipas gjykimit të tyre nëse:

Aktiviteti afarist i kompanisë u shërben interesave ekonomike të Zvicrës;

Biznesi është në përputhje me rregulloret lokale federale dhe kantonale;

Personi i pavarur do të ketë një pagë në përputhje me standardet vendore;

Personi i pavarur ka mjete financiare të mjaftueshme dhe autonome për qëndrimin e tij.

8. Nëse jam i huaj (Leje B ose Leje C) në Zvicër, a mund të kërkoj leje pune për gruan dhe fëmijët e mi? 

Po, me një leje B, ju mund të kërkoni një leje për “rigrupim familjar” për gruan dhe fëmijët tuaj të mitur nëse planifikoni të jetoni nën të njëjtën çati në një banesë që ka kapacitet për të gjithë anëtarët e familjes.

Ky aplikim duhet të dorëzohet brenda një afati prej 5 vjetësh për bashkëshortin dhe fëmijët nën moshën 12 vjeç. Për fëmijët mbi 12 vjeç, aplikimi duhet të bëhet brenda një periudhe 2 vjeçare.

Afati fillon të fillojë nga data në të cilën i huaji mori lejen e tij të parë (zakonisht një B) ose nga data në të cilën ai fitoi të drejtën e një leje (p.sh. data e martesës së tij/saj me një shtetas zviceran).

Një aplikim i bërë pas këtij afati miratohet vetëm në rrethana të jashtëzakonshme për “arsye serioze familjare” të cilat varen nga gjykimi i autoriteteve federale dhe kantonale.

Kjo lloj leje për bashkëshortin/bashkëshorten e lejon atë të punësohet ose të vetëpunësohet në Zvicër.

9. Nëse jam i huaj me Leje B ose C në Zvicër, a mund të kërkoj leje pune për vëllezërit e motrat dhe/ose prindërit e mi? 

Në parim nuk është e mundur të kërkoni një leje për vëllezërit e motrat ose prindërit tuaj sipas ligjit zviceran.

Megjithatë, mund të kërkohet një përjashtim nga autoritetet nëse për shembull, prindi është i varur nga mbështetja juaj financiare dhe ka qenë për shumë vite, nuk ka vëllezër e motra të tjera në vendin e origjinës që të kujdesen për prindin në fjalë dhe/ose mjekësinë. Objektet në Zvicër janë të rëndësishme për gjendjen e keqe të prindit dhe prindi flet gjuhën vendase dhe/ose ka ndonjë formë lidhjeje sociale ose ekonomike me Zvicrën.

Këshilla praktike

Nëse jeni i huaj, mos u përpiqni të aplikoni për ndonjë leje pa ndihmën e një avokati imigracioni sepse nuk ka “të drejtë ligjore” për një leje dhe korrigjimi i një aplikimi të gabuar mund të përfundojë t’ju kushtojë më shumë se një aplikim fillestar, i cili ka qenë depozituar saktë.

Nëse planifikoni të transferoni familjen tuaj në Zvicër, mos i humbisni afatet.

Mendoni qartë se për çfarë lloj leje dëshironi të aplikoni dhe mos vazhdoni në bazë të “provave dhe gabimeve” që do të perceptohen si keqbesim nga autoritetet.

Mbani në mend se të jetosh ose të punosh në Zvicër pa leje të vlefshme përbën vepër penale në Zvicër. Në mënyrë të ngjashme, një person që i jep me qira banesën e tij/saj një personi që nuk qëndron në Zvicër me vizë ose leje të vlefshme, kryen gjithashtu një shkelje sipas ligjit penal zviceran.

Ky artikull është përgatitur nga Renuka Cavadini nga Page & Partners. 

---